روزنامه شهروند نوشت: «حاشیه جاده‌های ارومیه این روزها مملو از سیب‌های زرد و قرمز است. برخی شایعات فضای مجازی می‌گوید، فرش سیب حاشیه جاده‌ها، رفتار اعتراضی کشاورزانی است که نمی‌خواهند سیب‌هایشان را با ضرر بفروشند اما گویا ماجرا با آن چه روایت شده، کاملا متفاوت است. شکرالله حاجی‌وند، مدیر کل میوه‌های سردسیری وزارت کشاورزی به «شهروند» می‌گوید: سیب حاشیه جاده‌ها در واقع سیب‌های درجه چند کشاورزان است که برای ارسال به کارخانه‌ها دپو شده‌اند.
امسال باد و باران باغ‌های سیب ارومیه را درگیر کرده و باعث شده است سیب‌های باکیفیت و درجه یک به زیر درخت‌ها ریزش کنند و کیفیت‌شان را از دست بدهند. همین موضوع موجب شده است که سازمان تعاون روستایی وارد عمل شود و برای نخستین بار سیب‌های صنعتی را با ٥ تا ٦ برابر قیمت سال گذشته بخرد.
نادر قاضی‌پور، نماینده مردم ارومیه، با تأیید این ادعا به «شهروند» می‌گوید: امسال شرایط باغداران سیب بهتر شده است زیرا سیب صنعتی سال گذشته به قیمت ٥٠ تا ٧٠تومان از کشاورز خریداری می‌شد اما تصمیم دولت به خرید تضمینی باعث شده که حتی یک کیلو سیب هم زیر درخت‌ها باقی نماند. البته خیلی‌ها معتقدند، کشت سیب به دلیل کم‌آبی در ارومیه هیچ توجیه اقتصادی نداشته است، زیرا نه تنها باغ‌های سیب موجب خشک شدن دریاچه ارومیه شده‌اند که در حال حاضر صادرات سیب مازاد هم به کندی انجام می‌شود و از ٧٥٠هزار تن سیب ذخیره کشور تنها ٢٠هزار تن به هندوستان و افغانستان صادر شده است.
ماجرا را برعکس روایت کرده‌اند
شکرالله حاجی‌وند، مدیرکل میوه‌های سردسیری وزارت کشاورزی، به «شهروند» می‌گوید: اینها تنها فضاسازی رسانه‌ای است. به گفته او فیلم منتشر شده مربوط به سیب‌های صنعتی است که توسط تعاون روستایی به قیمت ٢٨٨ تا ٣١٥تومان خریداری شده است.
نادر قاضی‌پور، نماینده مردم ارومیه در مجلس البته به محصولات باکیفیتی اشاره می‌کند که وزش باد و باران در روزهای گذشته آنها را زیردرختی کرده است. به گفته او در حال حاضر قیمت هر کیلو سیب ممتاز ٢٤٠٠تومان، درجه یک ٩٠٠ تا ١٤٠٠تومان و ٦٠٠ تا ٩٠٠تومان از نوع درجه ٣ قیمت خورده است اما وزش باد و باران در روزهای گذشته سیب‌های باکیفیتی که قرار بوده به این قیمت از کشاورز خریداری شود، حالا به زیردرختی تبدیل کرده و باغدار باید در قبال مبلغ ناچیزی آنها را بفروشد.
اما حجم تولید سیب منطقه آذربایجان در حالی این روزها شرایط بهتری را سپری می‌کند و حجم آن از ٧٥٠هزار تن در سال گذشته به یک میلیون و ٣٠٠هزار تن افزایش یافته که شرایط برای صادرات آن چندان فراهم نیست. به طوری که آمارهای صادرات نشان می‌دهند از ٧٥٠هزار تن سیب ذخیره شده در سردخانه‌ها تنها ٢٠هزار تن آن به کشورهای هند و پاکستان و افغانستان صادر شده است.
نایب‌رئیس خانه کشاورز در این باره به «شهروند» می‌گوید: بازار داخلی جوابگوی این حجم از تولید نیست و باید فکری برای توسعه و رفع موانع صادراتی کرد. موانع صادراتی باعث شده هر سال محصولات تولیدی کشاورزان هیچ سودی برای آنها نداشته و سود یک سال زحمت باغدار و کشاورز در یک روز به جیب دلالان و واسطه برود.
این اتفاق در شرایطی است که کارشناسان منابع آبی، سیب را در زمره محصولات آب‌بر قرار داده و قیمت تمام شده تولید آن را برای اقتصاد ملی بالا عنوان می‌کنند. بیابانی، نایب‌رئیس خانه کشاورز در حالی قیمت تمام‌شده هر کیلو آب را بین ١٢٠٠ تا ١٥٠٠تومان اعلام می‌کند که در صورت اضافه کردن بهای آب به قیمت‌های بسیار بالایی می‌رسیم. بررسی‌ها نشان می‌دهد که تولید یک سیب ١٠٠گرمی به حداقل ٧٠ لیتر آب نیاز دارد.
وضع سیب‌های زیردرختی بهتر از رودرختی
حالا بر خلاف سیب‌های درجه یک و ممتاز سیب‌های زیردرختی و صنعتی امسال شرایط بهتری را تجربه می‌کند. حاجی‌وند، مدیرکل میوه‌های سردسیری وزارت جهاد کشاورزی در این باره به «شهروند» می‌گوید: امسال برای اولین بار خرید تضمینی سیب‌های صنعتی در دستور کار تعاون روستایی قرار گرفته است.
به گفته او، فیلم منتشر شده در فضای مجازی هم مربوط به همین سیب‌های زیردرختی است که توسط تعاون روستایی خریداری و به دلیل بالا بودن حجم‌شان در کنار خیابان دپو شده‌اند. این محصولات به مرور به کارخانه‌های کنسانتره منتقل می‌شود و هیچ محصولی روی دست کشاورزان باقی نمی‌ماند.
بر اساس اعلام سازمان تعاون روستایی استان آذربایجان شرقی در حال حاضر بیش از ۵۰ مرکز خرید در سطح ۱۱ شهرستان نسبت به خرید سیب صنعتی از کشاورزان به قیمت هر کیلو ٢٨٨تومان تا ٣١٥تومان اقدام می‌کنند. این در حالی است که به اذعان نماینده مردم ارومیه سال گذشته هر کیلو سیب زیردرختی بین ٥٠ تا ٧٠تومان در هر کیلو از کشاورزان خریداری می‌شد. همین مسأله موجب شده بود که کشاورزان انگیزه‌ای برای جمع‌آوری محصولات ریخته شده در پای درخت را نداشته باشند ولی امسال حتی یک کیلو سیب هم زیر درخت باقی نمی‌ماند. آن گونه که قاضی‌پور می‌گوید، تاکنون ٣٠هزار تن سیب صنعتی از باغداران خریداری شده و به کارخانه‌های کنستانتره تحویل داده شده است. وجوه بهای سیب صنعتی خریداری شده در ۳ مرحله به کشاورزان پرداخت می‌شود.
او با اشاره به شرایط سیب درختی صنعتی خریداری شده، افزود: تمیز و عاری بودن از فضولات حیوانی، گرد و خاک و گل و لای، آلودگی و آفات بیماری، لهیدگی ناشی از عوارض مکانیکی آفات حداقل ۱۰درصد، سوختگی بر اثر آفتاب و سموم حداکثر ۱۶درصد، نارس‌بودن میوه ۶درصد و وزن یک کیلو میوه باید حداقل کمتر از ۱۵عدد سیب نباشد و در مجموع ضایعات ناشی از موارد ذکر شده نباید از ۲۰درصد بیشتر باشد. در صورتی که سیب عرضه شده فاقد استانداردهای تعیین شده باشد، به صورت توافقی از باغدار خریداری می‌شود.
باد و باران حجم سیب‌های صنعتی را افزایش داد
به گفته قاضی‌پور، در حال حاضر هر کیلو سیب درجه دو بین ٦٠٠ تا ٩٠٠تومان، درجه یک ٩٠٠ تا ١٤٠٠تومان و ممتاز به قیمت ٢٤٠٠تومان از کشاورزان خریداری می‌شود اما مشکل از آن جا آغاز شد که بادی با سرعت ١٢٠کیلومتر بخش زیادی از محصولات باغداران را که اتفاقا کیفیت خیلی خوبی هم دارند، ریخت. حالا این محصولات نه تنها ممتاز نیستند بلکه به قیمت سیب صنعتی یعنی حداکثر ٣١٥تومان از باغدار خریداری می‌شود.
او ادامه داد: وزش باد شدید و بارش باران در منطقه باعث ایجاد حجم بیشتر سیب پادرختی شده و این سیب‌ها طبق روال معمول باید به کنسانتره تبدیل شوند.
تنها ٢٠هزار تن سیب صادر کردیم
اما کندشدن روند صادرات در این ایام سال از جمله دلایلی است که به گفته نماینده مردم ارومیه شرایط را برای باغدار سخت کرده است. به گفته او، تاکنون تنها ٢٠هزار تن از ٧٥٠هزار تن سیب ذخیره‌شده در سردخانه‌های کشور به کشورهای آذربایجان، هندوستان و افغانستان صادر شده است. این در حالی است که به دلیل نبود روابط بازرگانی مناسب صادرات به کشورهایی همچون عراق و روسیه در شرایط بسیار بدی به سر می‌برند.
در این میان نایب‌رئیس خانه کشاورز معتقد است که این موضوع باعث شده هر سال محصولات تولیدی کشاورزان هیچ سودی برای آنها نداشته و سود یک سال زحمت باغدار و کشاورز در یک روز به جیب دلالان و واسطه برود.
او بر این باور است، چون باغدار و کشاورز سود نمی‌کند و درآمد حاصله ناچیز است، نمی‌تواند از تکنیک‌های روز و نوین در بحث باغداری و تولید محصول استفاده کند، نمی‌تواند ارقام جدید و باکیفیت تولید کند، علاوه بر این، مسائل متعدد دیگری نیز زنجیروار دست به دست همه داده تا بازار محصولات کشاورزی به خصوص سیب با مشکل مواجه باشد.
بیابانی همچنین با اشاره به لزوم تدوین برنامه کوتاه‌مدت و درازمدت حل مشکل سیب درختی و نیز سایر محصولات کشاورزی استان می‌گوید: با حمایت صندوق توسعه ملی و اختصاص یارانه‌های دولتی و همچنین اتخاذ راهکارها و برنامه‌ریزی‌های صحیح از طرف دولت به منظور افزایش قیمت خرید سیب صنعتی، می‌توانیم به بهبود کیفیت محصولات کشاورزی و باغی و افزایش قدرت رقابت‌پذیری صنایع تبدیلی در بازارهای جهانی، یاری رسانیم.
وی، بهبود کیفیت بسته‌بندی، اعطای مشوق‌های صادراتی و تخصیص یارانه‌های حمل‌ونقل برای سیب درختی را از مولفه‌های مهم به منظور حفظ بازارهای هدف صادراتی و نیز توسعه صادرات عنوان کرد.
وی همچنین استفاده از رایزن‌های بازرگانی کشور در جهت معرفی هر چه بهتر محصولات کشاورزی به خصوص سیب را که یکی از راه‌های افزایش صادرات کشاورزی است، گفت: متاسفانه سایر کشورها به خصوص کشورهای همسایه با استفاده از تکنیک‌های جدید بازاریابی با وجود تولید محصولات بی‌کیفیت‌تر از سیب‌های تولیدی مرغوب کشور و استان سهم زیادتری از ما در بازارهای جهانی دارند.
تولید هر سیب چقدر آب می‌برد
در ایران، کشاورزی بیشترین مصرف آب را دارد. با این تفاوت که سهم کشاورزی ایران در مقایسه با سایر کشورها از استانداردهای جهانی بسیار بالاتر است. بر این اساس مصرف خانگی ٦درصد، صنعت ٢درصد و کشاورزی نیز ٩٢درصد منابع آب را به مصرف می‌رساند (هر چند که مسئولان وزارت جهاد کشاورزی مصرف ٧٠درصد آب را در کشاورزی تأیید می‌کنند و می‌گویند، هدررفت آب را نباید به پای کشاورزی گذاشت.) کارایی آب در کشورهای پیشرفته بیشتر از ٣کیلوگرم بر مترمکعب است. بدین معنا که از هر مترمکعب آب می‌توان ٣کیلوگرم محصول کشاورزی تولید کرد. در حالی که راندمان مصرف آب در ایران به یک‌کیلوگرم بر مترمکعب نیز نمی‌رسد. بر این اساس، ایران در بهره‌وری از آب در بین ١٢٣ کشور، رتبه ١٠٢ را کسب کرده است. بررسی‌ها نشان می‌دهد که تولید یک سیب ١٠٠گرمی حداقل ٧٠ لیتر آب نیاز دارد.
