اشتباه تاریخی وزارت بهداشت دولت قبلی با مردم چه کرد؟

کمبود و گرانی دارو در سال 91 و نیمه اول سال 92، شرایطی را رقم زد که از آن ایام به عنوان دوران "بحرانی دارویی" در کشور نام برده می شود. به عقیده کارشناسان و دست اندرکاران حوزه دارو، شاید یکی از مهمترین دلایل بروز چنین بحرانی، تصمیمات نادرست و عجولانه مدیریت وقت وزارت بهداشت بود که باعث شد داروهای مورد نیاز بیماران، کمیاب و گران شود.
 
دکتر رسول دیناروند معاون وزیر بهداشت و رئیس سازمان غذا و دارو که در دولت نهم نیز معاون غذا و داروی وزارت بهداشت بوده است، به خوبی از شرایط بازار دارویی کشور و مشکلات بیماران آگاه است. او  به تشریح و کالبد شکافی بروز بحران دارویی کشور در سال 91 و نیمه اول سال 92 پرداخت.
 
وی معتقد است که یک اشتباه در مدیریت دارویی، باعث بروز بحران دارویی در کشور شد. در حالی که می شد با تصمیمات درست و منطقی، از بروز چنین بحرانی جلوگیری کرد.
 
رئیس سازمان غذا و دارو اظهارداشت: من اعتقاد دارم در هر دوره ای کسانی که مسئولیت دارند، با حداکثر تلاش و انرژی زحمت کشیده اند و تلاشهای آنها را هیچ کس نباید نادیده بگیرد و اگر هم گاهی اوقات صحبتی می شود، برای این نیست که خدمات کسانی که مسئولیت دارند، زیر سئوال برود و من نه چنین قصدی دارم و نه علاقه ای دارم. اما به نظر من یک اشتباهی در مدیریت تامین و تدارک دارو در کشور رخ داد که این اشتباه باعث بروز آن بحران شد.
 
دیناروند در توضیح این اشتباه مدیریتی گفت: بحرانی که برای کشور ایجاد شد، صدها قلم کمبود دارویی داشتیم که برخی از آنها غیرقابل جایگزین بودند و بعد از این کمبودهای شدید، در اوائل سال 92 داستان تغییر نرخ ارز پیش اومد که این هم دوباره باعث شد قیمت داروها به شدت افزایش پیدا کند و در نتیجه آن، فشار مضاعفی به مردم وارد شد.
 
وی ادامه داد: وزارت بهداشت می توانست مدیریت کند که این اتفاق نیافتد. به نظر من، اشتباه تاریخی آن بود که اصرار وزارت بهداشت به این بود که باید ارز مرجع برای دارو بگیرد.
 
معاون وزیر بهداشت با طرح این پرسش که چه میزان ارز مرجع نیاز بود برای تامین دارو، به درخواست 2.5 میلیارد یورویی وزارت بهداشت در آن مقطع اشاره کرد و افزود: به نظر من، هر دو درخواست اشتباه بود. یعنی هم میزان ارز مورد نیاز اشتباه بود و هم درخواست نرخ ارز مرجع برای دارو اشتباه بود.
 
دیناروند گفت: در شرایطی که بحران تامین ارز ایجاد شده بود در کشور و هر روز نرخ ارز در بازار آزاد گرانتر می شد، دستگاههای نظارتی و خود بانک مرکزی به شدت متمرکز می شوند برای اینکه ارز مرجع به کجا می رود تا آن را کنترل کنند که البته این سخت گیری طبیعی است.
 
وی افزود: وقتی شما برای تامین و تدارک دارو، خودتان را به ارز مرجع وابسته می کنید که بسیار ارزانتر از ارز بازار است و دستگاهها حتما سخت گیری می کنند در دادن ارز مرجع. بنابراین، حتما زنجیره تامین و تدارک دارو پاره شده و تاخیر ایجاد می شود، کما اینکه شد. و دعوا روی آن مبلغ هم ، یکی دیگر از اشتباهات وزارت بهداشت بود. اصرار وزارت بهداشت بر روی مبلع 2.5 میلیارد یورو، استراتژی اشتباهی بود، زیرا مسئولان می دانستند که 2.5 میلیارد یورو برای دارو زیاد است.
 
دیناروند با اشاره به استراتژی اشتباه وزارت بهداشت دولت قبل برای درخواست 2.5 میلیارد یورو ارز دارو، گفت: اینکه وزارت بهداشت بیاید و درخواست 2.5 میلیارد یورو ارز بدهد که مثلا 2 میلیارد یورو بدهند. خب این درست نیست و ما باید شفاف عمل کنیم. ببینید، در بحران دارویی سال 92 که در اواخر سال 91 وجود داشت و در ابتدای سال 92 ، تغییر قیمت هم به آن اضافه شد، در انتهای سال 92 به طور کامل کنترل و برطرف شد.
 
رئیس سازمان غذا و دارو با طرح این سئوال که چه میزان ارز برای مهار بحران دارویی در سال 92 هزینه شد، اظهارداشت: برای تامین و تدارک دارو در سال 92، 1.8 میلیارد دلار ارز مصرف شد. یعنی تقریبا کمتر از 1.4 میلیارد یورو. پس بنابراین، ما اصلا نیازی به 2.5 میلیارد یورو ارز نداشتیم. ما با 1.5 میلیارد یورو، حداکثر می توانیم داروی مورد نیاز کشور را تهیه کنیم.
 
وی در همین زمینه ادامه داد: مطلب بعدی این است که وقتی ارز دارو با بازار اختلاف دارد، سوءاستفاده و رانت ایجاد می شود و شما نمی توانید آن را کنترل کنید و بسیار سخت است. بنابراین، من اعتقاد دارم از اول ما نباید خودمان را به ارز وابسته می کردیم. باید همین کاری که در سال 92 انجام دادیم، انجام می شد. یعنی اینکه ما اجازه می دادیم دارو با ارز مبادلاتی تامین شود، چون سخت گیری در تامین ارز مبادلاتی وجود نداشت و می شد آن را تامین کرد. نکته بعد اینکه، باید حمایت از بیماران را از طریق بیمه ها انجام می دادیم. یعنی وقتی دولت ارز را به قیمت مبادلاتی می فروشد، ریال آن را هم خودش دریافت می کند و همین ریال را از طریق بیمه ها برای کمک به بیماران اختصاص می دادیم.
 
دیناروند معتقد است اگر چنین سیاست و راهکاری اجرا می شد، هم کمبودهای دارویی برطرف می شد و هم بیماران دچار تنش ناشی از افزایش قیمت دارو قرار نمی گرفتند.