مفهوم فرزند خواندگی
هر زن و شوهر مقیم ایران در صورت توافق با یکدیگر می توانند سرپرستی طفلی صغیر را بر عهده بگیرند؛ مشروط بر آنکه منافع مادی و معنوی طفل را تامین کنند.
شرایط زوجین برای فرزندخواندگی
1. پنج سال تمام از تاریخ ازدواج آن ها گذشته و آن ها در این مدت صاحب فرزندی نشده باشند.
2. سن یکی از آن ها حداقل 30 سال تمام باشد.
3. زوجین سابقه محکومیت کیفری موثر نداشته باشند.
4. هیچ یک از زوجین محجور نباشند.
5. زوجین صلاحیت اخلاقی داشته باشند.
6. زوجین یا یکی از آن ها امکان مالی برای نگهداری کودک بی سرپرست را داشته باشد.
7. هیچیک از آنان مبتلا به بیماری واگیر صعب العلاج نباشند.
8. معتاد به الکل، مواد مخدر و یا سایر اعتیادات مضر نباشند.
شرایط طفلی که به سرپرستی واگذار می شود
1. سن طفل کمتر از 12 سال باشد.
2. هیچیک از والدین و یا جد پدری کودک شناخته نشده یا در قید حیات نباشد و یا آنکه از کودکانی باشند که به سازمان بهزیستی سپرده شده و سه سال تمام پدر و مادر یا جد پدری او مراجعه نکرده باشند.
دادگاه صالح و نحوه اعطای سرپرستی از سوی داگاه به زوجین متقاضی کودک
دادگاه صالح برای رسیدگی، دادگاه عمومی محل اقامت متقاضی است و دادگاه در دو مرحله به تقاضای فرزند خواندگی رسیدگی و مبادرت به صدور رای می کند.
1- صدور قرار برای دوره آزمایشی:
دادگاه پس از بررسی جهات اخلاقی و مادی زوجین چنانچه آن ها را صالح تشخیص دهد قراری تحت عنوان سرپرستی آزمایشی زوجین صادر و کودک را موقتا به آنان تحویل می دهد و در مدت آزمایش چنانچه دادگاه در اثر تحقیقات زوجین را صالح برای سرپرستی کودک تشخیص ندهد، می تواند قرار صادره را فسخ کند و البته زوجین نیز در مدت آزمایشی می توانند انصراف خود را از سرپرستی کودک اعلام کنند.
2- صدور حکم سرپرستی دائم
چنانچه دادگاه زوجین را از جهات اخلاقی و مادی واجد شرایط تشخیص دهد و زوجین نیز به ترتیب اطمینان بخشی هزینه تربیت و نگهداری و تحصیل طفل را تا سن بلوغ وی فراهم کنند، دادگاه مبادرت به صدور حکم سرپرستی دائمی کرده و مراتب به اداره ثبت احوال ابلاغ تا شناسنامه‌ای با مشخصات زوجین و طفل تحت سرپرستی صادر و به آنان تحویل شود. توضیح آنکه خروج از کشور طفلی که به سرپرستی آزمایشی واگذار شده است منوط به موافقت دادستان محل خواهد بود.
موارد فسخ حکم سرپرستی
1. تقاضای دادستان از دادگاه در صورت سوء رفتار و عدم صلاحیت زوجین.
2. تقاضای سرپرست به علت سوء رفتار کودک یا از دست دادن استطاعت مالی.
3. توافق کودک با سرپرست پس از رسیدن به سن قانونی یا موافقت سرپرست با والدین واقعی کودک.
نکات ضروری از این قانون
1. باردار شدن زوجه یا تولد کودک در خانواده سرپرست موجب فسخ حکم سرپرستی نخواهد بود.
2. چنانچه زوجین به دلایل پزشکی نتوانند صاحب فرزند شوند از بند 1 و 2 شرایط زوجین برای فرزند خواندگی معاف خواهد بود.
3. وجوه و اموالی که زوجین به طفل تحت سرپرستی خود صلح کردند در صورت فوت طفل به زوجین تملیک خواهد شد.
4. متقاضیان فرزند خواندگی با رعایت این قانون و در صورت واجد شرایط بودن می توانند فرزندان متعددی را سرپرستی کنند.
5. در فرزندخواندگی کودک از حیث احوال شخصیه و ارث و وصیت تابع عادات و قواعد مذهبی پدر و مادر خواهد بود.
6. دعوی مطروحه دعوی غیر مالی است.
