رییس اسبق سازمان سینمایی با بیان اینکه تلاش برای نمایش فیلم‌های توقیفی اقدامی خوب است اما فرایند آن هم اهمیت دارد، تاکید کرد: تصمیم برای رفع توقیف فیلم‌ها که این روزها شنیده می‌شود بیشتر به انتحار شبیه است تا درک مسئولیت فرهنگی و شهامت عقلانی.
جواد شمقدری در پی صدور مجوز چند فیلم سینمایی که پیش از این برای اکران با مشکل مواجه شده بودند و نیز پس از اظهارنظر اخیر وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی برای اینکه تلاش شود آمار فیلم‌های اکران نشده به صفر نزدیک شود، در گفت‌وگویی با ایسنا با توجه به دوران مدیریتی‌اش در سازمان سینمایی و مشکلاتی که در حوزه صدور پروانه ساخت و نمایش فیلم با آن‌ها روبرو بوده است، بیان کرد: ابتدا بگویم این که می‌خواهند تلاش شود فیلم‌های توقیفی به مرحله نمایش برسند خوب است، اما اینکه این اتفاق با چه فرایندی به نتیجه می‌رسد خیلی اهمیت دارد؛ یعنی سازوکار خیلی از نیت مهم‌تر است.
او با اشاره به زمان ریاست خود بر سازمان سینمایی گفت: در آن دوران ما خیلی به دنبال این بودیم که فیلم‌ها با مشکلی برای نمایش روبرو نباشند و در این راستا تلاش هم کردیم اما آخر باز هم چند فیلم نتوانستند مجوز بگیرند، چون گاهی باید مصلحت‌ها و حریم‌هایی در نظر گرفته شود و خطوط قرمزی وجود دارد که نباید از آن‌ها عبور کرد.
وی درباره فشارهایی که گاهی بیرون از حوزه سینما و وزارت فرهنگ برای نمایش فیلم‌ها وارد و مانع از اکران آن‌ها می‌شود، اظهار کرد: طبق آیین نامه یک شورای 9 نفری برای تصمیم‌گیری در این رابطه مشخص است و بعد از آن هم شورای عالی نظارت است که در آن وزیر و معاونان وزیر هم هستند. نظر این شوراها قانون است و اگر همه بپذیریم که اجرای یک ساختار قانونی بهتر است، به نفع همه خواهد بود تا به این ترتیب اگر مثلا ضعفی وجود دارد برطرف شود.
شمقدری ادامه داد: اما نکته اینجاست که گاهی اتفاقاتی می‌افتد که هم قانونگذار تحت فشار قرار داشته باشد و خوب عمل نکند و هم از بیرون فشارهایی وارد شود که قانونگذار را مجبور به احتیاط کند. این ها از مسائلی است که در یکسری گروه‌های کارشناسی می‌تواند بررسی و راهکارهایی برای آن‌ها پیدا شود. ما در دوره خودمان این مسیر را طی کردیم و طبیعی است که هر دولتی باید بخواهد، تا برای رفع مشکل راه حل پیدا کند.
او در پاسخ یه اینکه در این سال‌ها همه حرف از اجرای قانون می‌زنند اما چرا در عمل این اتفاق نمی‌افتد و فیلم‌هایی که مجوز قانونی دارند هم به مشکل می‌خورند؟ گفت: شاید بهتر باشد در شورای عالی نظارت نمایندگانی از دستگاه‌ها دیگری که با اکران یک فیلم مشکل دارند حضور داشته باشند تا رای نهایی این شورای مشورتی عملی شود. البته همین شورای عالی نظارتی که الان در مرحله دوم بررسی فیلم‌ها برای صدور پروانه نمایش هست، معمولا تشکیل نمی‌شود و در دوره ما هم برای یکی دو فیلم تشکیل جلسه داد و فیلم ها بررسی شدند.
وی اضافه کرد: حضور یک نفر از کمیسیون فرهنگی مجلس یا دستگاه‌های دیگر در شورای مشورتی شرایط را ممکن است بهتر کند و این هر چه باشد بالاخره بهتر از این است که امروز می‌بینیم یک مدیر یا تصمیم نمی‌گیرد یا با احتیاط تصمیم گیری می‌کند.
شمقدری یادآور شد:من در دوران مدیریت خودم در سازمان سینمایی هم، این کار را می‌کردم هرچند در قانون چنین چیزی نیامده است. مثلا برای فیلم «به رنگ ارغوان» که توقیف بود، از نماینده‌های مجلس دعوت کردیم فیلم را دیدند و تایید کردند و همین برای ما پشت گرمی شد. ما این کار را به عنوان یک اقدام مشورتی انجام دادیم و نه امری قانونی، ولی معتقدم می‌تواند حتی قانون هم باشد.
رییس اسبق سازمان سینمایی در پاسخ به اینکه آیا در زمان حضورش در سازمان سینمایی فیلمی بوده که براثر همین فشارهای خارج از حیطه سینما به آن مجوز نمایش نداده باشد؟ گفت: خیر چنین شرایطی نبود و هر آنچه بود را خودمان به این تصمیم رسیدیم که اکران نشود. البته خیلی زیاد هم نبودند؛ دو فیلم «گشت ارشاد» و «زندگی خصوصی» بود که از اکران پایین کشیده شدند و دلیل آن هم از دورن خود سینما بود و خنجر از پشت زدند چون مشخص بود که بخشی از جریان خانه سینما و حوزه هنری با هم دست به یکی کردند. البته این ماجرا را هم همه می‌دانند و احتیاجی نیست که من کامل بازگو کنم. ضمن اینکه آن زمان افرادی هم به اسم انصار حزب الله آمدند و جنجال راه انداختند در حالی که امروز اصلا پیدایشان نیست.
جواد شمقدری در ادامه درباره فیلم‌هایی که در زمان مدیریت خودش توقیف شدند، بیان کرد: فکر می‌کنم تعداد فیلم‌ها زیاد نبود و فقط هشت فیلم توقیف شد البته تاکید می‌کنم آنچه در دوران کاری من باید محاسبه شود براساس پروانه‌های نمایش فیلم‌ها است که تقاضا شده بودند.
او در این‌باره اضافه کرد: مثلا «عصبانی نیستم» فیلمی بود که آنچه الان ساخته شده با آنچه اول از ما مجوز ساخت گرفت تفاوت دارد، یعنی وقتی دولت عوض شد کارگردان با فیلمنامه خودش فیلم را ساخت و توقیف شد. چه بسا اگر مدیریت ما ادامه پیدا می‌کرد کارگردانش این کار را نمی‌کرد و همان فیلمنامه اول را می‌ساخت که تایید شده بود. آن وقت دیگر توقیف هم نمی‌شد. درواقع این خطای فیلمساز بود که وقتی دولت تغییر کرد، فکر می‌کرد می‌تواند فیلمنامه تایید شده را تغییر دهد. البته من خودم فیلمنامه را نخوانده بودم اما همکارانی که خوانده بودند پس از تماشای فیلم ساخته شده گفتند فیلمنامه تغییر کرده است.
وی در پاسخ به اینکه اگر خودش الان رییس سازمان سینمایی بود به همین «عصبانی نیستم» فعلی مجوز نمایش می‌داد یا خیر؟ گفت: بستگی به شرایط داشت.
این پاسخ شمقدری جریان گفت‌وگو را به همان ابتدا و چرایی انجام این مصاحبه رساند که وقتی همه چیز بستگی به شرایط دارد پس چطور می‌توان آمار فیلم‌هایی بدون مشکل برای اکران را به حداقل رساند چرا که به نظر نمی‌رسد هیچ گاه نداشتن فیلم توقیفی ممکن نخواهد بود.
او در این باره اظهار کرد: در سیستم قضایی هم همین است و وقتی هیات منصفه و قاضی عوض شود،ممکن است رأی هم تغییر کند. برای نمایش فیلم هم در دنیا همین شرایط وجود دارد چون مثلا در کشوری دیگر ممکن است کاری کنند که آن فیلم هیچ گاه شانس اکران پیدا نکند به طوری که هیچ کمپانی‌ای متقاضی نمایش فیلم نباشد و برای این کار از یک روش غیرآشکار استفاده شود.
شمقدری در پاسخ به اینکه با توجه به فعالیت خودش در عرصه فیلمسازی و با این وضعیت که موانعی می‌توانند از اکران یک فیلم جلوگیری کنند، چقدر کار را برای فیلمسازان راحت می‌داند؟ گفت: این مسئله موارد متعددی را دربرمی‌گیرد ولی به چند مورد آن اشاره می‌کنم از جمله اینکه وقتی شما فرصت پیدا می‌کنید فیلمساز شوید، یعنی به امکانی دست یافته‌اید که در همه جا فراهم نیست و اصلا اجازه‌اش داده نمی‌شود، چون گفته می‌شود کسانی که فیلم می‌سازند به دلیل اینکه می‌توانند بر مغز و فکر و عواطف و احساسات مردم اثر بگذارند پس باید از یکسری گلوگاه‌ها عبور کنند.
او افزود: شما در هالیوود نمی‌توانید به راحتی کارگردان شوید، اما در جمهوری اسلامی ایران به راحتی می‌توانید فیلمساز شوید و اگر کمی استعداد داشته باشی و سماجت کنی به کارگردان تبدیل می‌شوی. وقتی در این جایگاه هستی یعنی نسبت به افکار عمومی مسئولیت داری و اگر فیلمساز نخواهد به این مسئله توجه کند، فضا سخت می‌شود چون باید درک مشترکی با گروه‌های مختلف فکری و اجتماعی وجود داشته باشد و هر حرفی نباید در همه جا گفته شود. این همان احترام به قانون است و بیشتر فیلمسازان ایرانی آن را درک می‌کنند و فقط در سه، چهار درصد است که به مشکل برمی‌خوریم.
شمقدری با اشاره دوباره به فیلم به رنگ ارغوان ابراهیم حاتمی‌کیا گفت: تمام آنچه در این سال‌ها گذشته، یک تجربه است چون یک زمانی مسئولان احساس خطر کردند درحالی که این احساس، اشتباه بود. پس این تجربه است که بدانیم گاهی تصمیم‌هایی که پشت درهای بسته می‌گیریم درست نیست و باید گاهی جسارت و شهامتی باشد تا تجربه‌های جدید اتفاق بیفتد مگر در مواردی که خطوط قرمز شفاف است، ضمن اینکه امیدوارم کمی هم تلاش شود تا آب از سرچشمه گل‌آلود نشود چرا که اخیرا تیزر فیلمی را دیدم که فقط عرق شرم برچهره انسان می‌نشاند.
