حمید بعیدی نژاد سفیر جمهوری اسلامی ایران با انتشار یادداشتی در تلگرام به فرازهایی از کتاب باغ بهشت و شکوه باغهای تاریخی ایران در این کتاب که قرار است فروردین سال 1397 در انگلستان منتشر شود، پرداخت.
بعیدی نژاد چهارشنبه شب در این یادداشت نوشت: دو محقق و عکاس انگلیسی چند ماه قبل وقتی به سفارت کشورمان در لندن مراجعه کردند و از تأخیر در صدور ویزای خود واقعاً مستأصل بودند. آنها که در خصوص باغهای اروپایی تحقیقات مفصلی کرده بودند در پروژه جدید خود به تحقیق در خصوص باغهای اسلامی روی آورده بودند.
آنها در این خصوص نیز تحقیقات وسیعی به عملآورده بودند و از جمله از هند، شهرهای اسلامی در اسپانیا و ترکیه بازدید کرده بودند ولی اصرار داشتند که اثر تحقیقی آنها بدون بررسی باغهای ایرانی ناقص خواهد بود و اصرار داشتند که سفارت کشورمان کمک کند که بتوانند در این آخرین لحظات باقیمانده با سفر خود به تهران این کار بزرگ را تکمیل نمایند.
خوشبختانه با همکاری وزارت امور خارجه و وزارت ارشاد این هدف محقق شد و این دو نفر واقعاً در آخرین لحظات باقیمانده از مهلت تعیینشده برای انتشار کتاب توانستند به ایران سفر کنند. حالا با تکمیل تحقیقات و در پایان فرآیند عکاسی و فیلمبرداری از باغهای اسلامی در سه قاره آسیا، آفریقا و اروپا، و البته شامل ایران ناشر کتاب بهطور رسمی از انتشار قریبالوقوع این کتاب با عنوان 'باغهای بهشت' خبر داده است.
موسسه انتشاراتی «هودر اند استاگتون» که خبر انتشار قریبالوقوع این کتاب را اعلام کرده، با اشاره به عکاسی و فیلمبرداری این دو محقق از سی باغ با معماری اسلامی ازجمله باغ الحمراء در اسپانیا، باغ توپکاپی در ترکیه، تاج محل در هند و یک باغ در برادفورد انگلیس، آورده است که اما خاستگاه و محل تولد باغ بهشت و باغ اسلامی در ایران است و معماری چنین باغهایی به باغهای فوقالعاده جذاب و نادری نظیر پاسارگاد و میدان نقشجهان اصفهان بازمیگردد.
«مونته دان» نویسنده و فیلمبردار مشهور این اثر در مصاحبه با روزنامه گاردین گفته است که وی اعتقاد دارد اولین باغ بهشت در ایران ساختهشده و لذا وقتی ما از باغهای بهشتی سخن میگوییم در واقع از باغهای ایرانی حرف میزنیم، باغهایی که برای هزاران سال نقش محوری در زندگی و تاریخ ایرانیان داشتهاند.
وی با اشاره به خدمات اسلام به هنر و علوم بشری در عین بیتوجهی عمومی غرب به این دین، میگوید که واژه انگلیسی پاردایس از یک واژه تاریخی ایرانی سرچشمه می گیرد که برای باغهای دارای دیوار استفاده میشده، که به آن 'پایری دیزه' میگفتهاند.
او با اشاره به اینکه کاشیکاریهای زیبا و متقارن این باغها، نظم و تقارن درخت و بوتهها باغ ایرانی را تکمیل میکند و با اشاره به ایده ایرانیها برای کاشتن گیاهان معطر در باغهایشان میگوید که باغ ایرانی جایی است که جسم باروح یکی میشود و همزمان جسم از شیرینیهای زمینی و میوهها و عطرها لذت میبرد.
نویسنده مذکور که صاحب آثار متعددی در معرفی باغهای کشورهای دیگر ازجمله باغهای انگلیس و ایتالیاست، در یک مصاحبه رادیوئی به تأثیر فرهنگ اسلامی بر مسیر تکمیل باغهای ایرانی اشاره میکند و معتقد است ممکن است شما باغ خودتان را قطعهای از بهشت بدانید اما باغهای اسلامی دقیقا با همین هدف ایجادشدهاند که انعکاس زمینی آن چیزی باشند که در جهان دیگر انتظار ما را میکشد. ریشه چنین باغهایی به کویر میرسد و فضای دلانگیز باغ در کویر که در میان آن گرما و بیآبی ناگهان یک جانپناه آرام و امن و زیبا ایجاد کرده است. باغ بهشت چیزی میان دنیا و بهشت است.
مونته دان میافزاید از اینکه ایرانیان هنوز پس از هزاران سال به سنت باغ رفتن پایبند هستند، شگفتزده شدم. همزمان با غروب آفتاب هنوز همخانوادههای ایرانی به میدان مرکزی نقشجهان اصفهان میروند، روی زمین یا روی چمن فرش پهن میکنند و شام خود را نشسته روی زمین صرف میکنند. در این کشور مردم به باغهایشان عشق میورزند. دیدن باغهای باشکوه پرشیا و باغهای مدرن ایران یک تجربه باشکوه در زندگی من است.
این نویسنده در گفتگوی دیگری با روزنامه دیلی تلگراف از کشف زیبای خود درباره فرهنگ ایرانی خبر میدهد و میگوید در سفر به ایران و جهان اسلام متوجه شدم که فصل گلدهی گیاهان فقط سه هفته است و به همین خاطر ایرانیان فرشهایی را تولید کردهاند که نهتنها وسیله زندگی بلکه ابزاری برای ادامه فصل گل تا تابستان است. فرش در فرهنگ ایرانی بخشی از باغ است درست شبیه حوض که بخش دیگری از باغ است.
مونته دان درعینحال از بیتوجهی به این فرهنگ غنی ایرانی اسلامی و نابودی باغهای تاریخی اسلامی در بسیاری از کشورهای منطقه و یا جایگزینی آنها با باغهای مدرن هم خبر میدهد، و میگوید این مثل این میماند که انگار انسان درست وسط یک ماشین لباسشوئی ایستاده و دنیا دور سرش میچرخد.
این اثر زیبا قرار است اول فروردین سال 1397 در انگلستان منتشر شود.