سیدعباس صالحی گفت: شرایطی که در حوزه کاغذ داریم مشابه دیگر کالاهای اساسی است ولی نمی‌خواهیم بگوییم که مشکل نداریم اما حداقل از بحران در شرایط عادی خارج شده و در آینده هم این بحران را نخواهیم داشت.
به گزارش فارس، عصر امروز (پنجشنبه یکم آذر) سیدعباس صالحی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی درحاشیه مراسم روز «کتابگردی» در جمع خبرنگاران به سوالات آنها پاسخ داد.
*کاغذ از شرایط بحرانی خارج شد است
صالحی در پاسخ به سوال فارس مبنی بر اینکه برنامه ارشاد برای سامان دادن به وضعیت کاغذ در وضعیت کنونی با توجه به قیمت کاغذ و افزایش بیش از دوبرابری قیمت آن نسبت به زمان برگزاری نمایشگاه کتاب تهران (اردیبهشت ۹۷) و فشاری که بر بنگاه‌های مرتبط با نشر وارد می‌شود، چیست، گفت: برای پاسخ به این سوال نیاز است که مقدمه‌ای را توضیح دهم. دولت یازدهم و دوازدهم یکی از رویکردهایی که دنبال می‌کردند بحث ثبات نرخ ارز بود. ثبات نرخ ارز کمک می‌کند که بازار تولید و توزیع مبنای روشنی داشته باشد و یکی از همت‌های دولت ثابت نگه داشتن نرخ ارز بود و با این نگاه مسیر تولید و مصرف را با یک آرامش و برنامه‌ریزی همراه کنیم. لذا شاهد هستید که تا قبل از بهمن سال قبل این دولت یکی از موفق‌ترین دولت‌ها در کنترل نرخ ارز بود.
وی افزود: این با یک پیگیری مداوم به وجود آمد و آقای روحانی و دولت تلاش کردند این اتفاق روی دهد. اتفاقی که بر اساس یک بدعهدی روی داد و هم دولت و هم مجموعه نظام برای تنش‌زدایی جهانی تلاش کردند و خب برجام تدوین شد ولی به خاطر یک بدعهدی و خروج ترامپ از برجام شرایط را متفاوت کرد. دولت هم در شرایطی قرار گرفت که می‌بایست بین بد و بدتر یکی را انتخاب می‌کرد. طبعا نگاه رئیس‌جمهور این بود که ما دو نرخی نداشته باشیم و دلار تک‌نرخی بماند. چون عملا چندنرخی شدن ارز به برخی رانت‌ها و فسادها و عدم برنامه‌ریزی منتهی می‌شد اما با بحث خروج از برجام جنگ روانی و اقتصادی طبیعتا دولت باید در کوتاه‌مدت در این قضیه ورود می‌کرد. ورود دولت هم در این بود که کالاهای اساسی را کنترل کند و خب فشار کمتری از این مسیر به مردم وارد شود. وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی تلاشی که در این مرحله انجام داد این بود که کاغذ در لیست کالاهای اساسی قرار داده شود. خب اگر قرار داده نمی‌شد شرایط بازار پرنوسان‌تر می‌شد و در صنعت نشر اثر می‌گذاشت.
این مقام مسئول در ادامه گفت: مرحله دوم البته به خاطر اتفاقاتی که در واردات تمام کالاهای اساسی صورت گرفت که آمادگی وجود نداشت و به اعتبار تجربه‌های قبلی که در وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی داشتیم، ما نمی‌خواستیم مستقیم وارد بحث کاغذ شویم. ورود در این قسمت حواشی می‌توانست داشته باشد و از آن فاصله می‌گرفتیم و خب پیگیری‌هایی می‌کردیم تا اینکه در شهریور ماه به نظرآمد که یک دخالت حتی برای یک دوره کوتاه‌مدت می‌کردیم. در همان زمان کارگروه کاغذ تشکیل شد و مسیری که الان به طور موقت طی می‌کنیم و دائمی نیست این بود که در این کارگروه کاغذ هم دولتی‌های موثر مانند وزارت «صمت» و بانک مرکزی حضور داشته باشند و هم تشکل‌های فعال نشر اعم از مطبوعات و ناشران که دبیرخانه آن هم در ارشاد باشد. تقریبا از پایان شهریور این دبیرخانه شکل گرفته و موارد تقاضاها در آن بحث می‌شود و پس از تصویب مراحل خود را طی می‌کند. تاکیدی که ما در این مسیر داشتیم این بود که از مجموعه‌های مختلف در این کارگروه حضور داشته باشند که این حضور موجب شود تا احتمال رانت‌خواری و توزیع غیرموجه به حداقل برسد. وقتی مجموعه‌های مختلف حضور داشته باشند این احتمال کاهش پیدا می‌کند و البته نمی‌توانم بگویم منتفی است. نکته دیگر این که تصمیم‌های این کارگروه شفاف باشد و مجموعه تقاضاهای این کارگروه در سامانه موجود است و در مراحل بعدی هم در سامانه‌ای که شکل گرفته، مجموع کسانی که درخواست دریافت کاغذ دارند در آن ثبت شوند و خب صنوف نشر در آن متصدی هستند و در اینجا تخصیص‌ها ارائه می‌شود.
سیدعباس صالحی در ادامه گفت: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی آنچیزی را که پیگیری کرده این بوده که کاغذ کالای اساسی محسوب شود. ساختار حداقلی فساد را شکل دهیم و شفافیت حداکثری در مصوبات و دریافت کاغذ باشد. مسیری که طی این دو ماه به صورت دبیرخانه‌ای طی کرده‌ایم، طبیعتا درخواست‌هایی که از سوی وزارت «صمت» تایید شده برای پرداخت به بانک مرکزی ارسال شده و تامین ارز شده و مشخص است و مقداری از این درخواست‌ها تامین ارز نشده است. شرایطی که در حوزه کاغذ داریم مشابه دیگر کالاهای اساسی است ولی نمی‌خواهیم بگوییم که مشکل نداریم ولی حداقل از بحران در شرایط عادی خارج شده و در آینده هم این بحران را نخواهیم داشت. تلاش کامل بر این است که این بازار هم کنترل شود و هم نرخ آن حداقلی باشد. در عین حال تلاش می‌کنیم که دسترسی به کاغذ حداکثری شود.
*میان تولید و میزان مطالعه کتاب فاصله زیاد است
وی در توضیح سوالی مبنی بر اینکه در این روز شنونده درد دل‌های ناشران و کتابفروشان هستید و خب واکنش‌ها چگونه است،گفت: حوزه نشر و کتابفروشان دردل‌های قدیمی دارند و من هم با این دردل‌ها آشنا هستم. متاسفانه در حوزه نشر و کتاب به علل مختلفی اتفاقات مختلفی افتاده که نیاز به رسیدگی دارد و بخش قابل توجه آن باید این باشد که جامعه مصرف‌کنندگان را به این موضوع حساس‌تر کنیم. خوشبختانه حوزه تولید کتاب طی سال‌های پس از انقلاب روند رو به رشدی داشته اما روند کتابخوانی همپای تولید کتاب حرکت نکرده است.
او افزود: به نظر می‌آید مجموعه‌های مختلف باید به کمک پدیدآورندگان و صنعت نشر بیایند برای اینکه روند تولید با روند مصرف تناسب خود را برقرار کند. این که سرانه مطالعه ما در کشور براساس مطالعاتی که ما از سنجش ارزش‌ها و نگرش‌های ایرانیان به آن رسیدیم روزانه ۱۲ دقیقه و نیم است، و خب این رقم با هرمبنایی باشد فاصله زیادی بین تولید کتاب و میزان و سرانه مطالعه‌ای که باید داشته باشیم وجود دارد. به نظر می‌رسد ما نیازمند یک نهضت ملی هستیم برای اینکه این فاصله را کم کنیم و آن نهضت ملی حرکتی است که خیلی‌ها باید در آن شرکت کنند. رسانه‌ها حضور جدی در این حرکت می‌توانند داشته باشند و نظام آموزش و پرورش که نظام مبتنی بر کتاب‌های استاندارد و کنکوری است و بچه‌ها را از کتاب‌های آزاد دور می‌کند و اخلالی را در نظام مطالعه بچه‌ها ایجاد می‌کند.
*دولت به تنهایی در ترویج کتاب نمی‌تواند نقش اصلی را ایفا کند
وی در پاسخ به اینکه راهکار این اتفاق چیست، گفت: آن چیزی که می‌تواند مهم باشد این است که ما باید باور کنیم اگر حس می‌کنیم هوای شهر اکسیژن کم دارد همه برای آن بسیج می‌شوند، پس باید برای کتاب هم این حس ایجاد شود که کتاب نخواندن مضر است. فرهنگ ملی و دینی ما با کتاب می‌تواند توسعه پیدا کند و این نگاه می‌طلبد که رسانه، خانواده و مدرسه و مجموعه‌های حاکمیتی از جمله وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در این نهضت ملی حرکت کنیم. این که در رسانه کتاب کم دیده می‌شود، اینکه در نظام آموزش و پرورش کتاب‌های آزاد وجود ندارد، اینکه خانواده‌های ما نظام ارزش‌گذاری آنها نمره و قبولی در کنکور است اتفاق خوبی برای یک جامعه رو به توسعه نیست.
صالحی در توضیح برنامه‌های وزارتخانه متبوعش برای این موضوع گفت: آنچیزی که ما دنبال می‌کنیم این است که این اتفاق باید تبدیل به یک حرکت اجتماعی شود و از دوره‌ای که معاون فرهنگی ارشاد بودم آن را پیگیری کردم. دولت به تنهایی در این قضیه نمی‌تواند نقش اصلی را ایفا کند. ما از طریق مروجان کتاب و تفاهم‌نامه با مهدهای کودک و مدارس می خواهیم کتابخوانی را نزد کودکان و افراد جامعه ضریب بیشتری بدهیم.
*توضیحاتی در باب لایحه مالکیت معنوی
وزیر فرهگ و ارشاد اسلامی در پاسخ به این سوال که در زمینه کپی‌رایت چه اتفاقاتی رقم زده شده، گفت: مسئله‌ای که ما داریم این است که قانون حمایت از پدیدآورندگان ما قانونی قدیمی است و خب اتفاقاتی طی سال‌های بعد از آن طی این حدود نیم قرن پس از تصویب آن در حوزه نشر افتاده که نیازمند تجدیدنظر است. خب وزارذت فرهنگ و ارشاد اسلامی لایحه مالکیت معنوی را تهیه کرده و به مجلس داده و در کمیسیون حقوقی و قضایی مجلس این لایحه در مراحل نهایی است و امیدواریم از طریق آنچه پیشنهاد شده حقوق پدیدآورندگان داخلی و خارجی جایگاه بهتری پیدا کند. امیدواریم این لایحه هرچه سریع‌تر روند خود را طی کند.
*کتابفروشی‌ها محلی دریچه تنفسی فرهنگ محلات هستند
صالحی در پاسخ به اینکه کتابفروشی‌ها محلی بیش از هر زمانی در معرض آسیب هستند، سیاست ارشاد برای حمایت از این کتابفروشی‌ها چیست، گفت: منابعی که می‌توانند کمک‌کننده باشد در چند حوزه از سوی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی تلاش‌هایی صورت گرفته اما به نظر می‌رسد که باید مسیرها و افق‌ها را گسترده‌تر کرد. کارهایی که شروع شد و تسهیلات حمایتی از کتابفروشان از جمله آنها بود و امیدواریم بتوانیم منابع را توسعه بدهیم تا از کتابفروشی‌ها محلی بتوان حمایت کرد. طرح‌هایی که در این چند ساله با عنوان‌هایی نظیر عیدانه، تابستانه و پاییزه برگزار شد با همین نگاه شکل گرفته است. اینکه بتوانیم از طریق کتابفروشی‌ها و نهادهای فرهنگی حمایت‌های بالاسری کنیم و تلاش‌هایی از جنس معافیت مالیاتی کتابفروشان در دست انجام است و باید بر این تلاش‌ها افزود زیرا کتابفروشی‌های محلی به نوعی دریچه تنفسی فرهنگ محلات هستند ما هرمقداری بتوانیم این دریچه را گسترش بدهیم به فرهنگ شهری خود کمک کرده‌ایم.
