یک اقتصاددان معتقد است «از هر شخصی که درآمد دارد باید مالیات اخذ شود. معتقد هستم اگر فرار مالیاتی حذف شود، کل بودجه کشور تامین شود. در پایان نیز باور دارم باید مذاکره با خارج در دستور کار قرار بگیرد. تجریه نشان داده برای گذار از وضعیت بحران در کشور نیازمند مذاکره بوده و هستیم.»
افزایش سهم نفت در تنظیم بودجه و افزایش سهم مالیات
مهدی پازوکی، اقتصاددان و استاد اقتصاد دانشگاه علامه طباطبایی در گفتگو با در ارزیابی خود از بودجه ارائه شده از سوی دولت به مجلی برای سال 99 به خبرنگار «انتخاب» گفت: «بودجه عبارتست از محاسبه دخل و خرج دولت. در قسمت درآمدی بودجه دو منبع مهم مالیات و نفت قرار دارند. در سال 1399 درآمدهای نفتی به شدت کاهش یافته و 153 هزار میلیارد تومان سال 98 به 48 هزار میلیارد تومان قرار است کاهش پیدا کند. در واقع، وابسته‌گی بودجه به نفت کاهش پیدا می‌کند.»
وی افزود: «در سطحی دیگر، درآمدهای مالیاتی دولت از 135 هزار میلیارد تومان در بودجه 98 به 175 هزار میلیارد تومان در سال 99 افزایش پیدا کرده، بدون تغییر در نرخ مالیات. این بدین معنا است که از طریق گسترش پایه مالیاتی این سطح از درآمد تامین شود. علاوه بر این مقرر شده بالغ بر 49 هزار میلیارد تومان از اموال مازاد دولت فروخته شود و جایگزین نفت شود. این اتفاق را باید به فال نیک گرفت؛ هر اندازه اموال مازاد دولت فروخته شود و از حجم آن کاسته شود مثبت است. بر اساس برآورد وزارت اقتصاد اموال مازاد دولت در سال گذشته حدود 7 هزار تلریون تومان یعنی 7 هزار هزار میلیارد تومان، است. به عنوانه نمونه خانه‌های سازمانی نهاد ریاست جمهوری است که وجود آن‌ها لازم نیست.»
از سوی بزرگ‌ترین اقتصاد جهان تحت تحریم هستیم و دولت گزینه زیادی پیش‌رو ندارد
این اقتصاددان در ادامه تصریح کرد: «باید توجه داشته باشیم که کشور ما از سوی بزرگ‌ترین اقتصاد جهان در تحریم به سر می‌بریم. چه بخواهیم و چه نخواهیم، آمریکا به تنهایی بیش از یک سوم تولید ناخالص ملی جهان را در اختیار دارد. بنابراین، در شرایطی که قرار است نفت نیز فروخته نشود، منابع درآمدی دولت به جز مالیات و فروش اوراق بدهی، دولت راه‌حل بهتری نخواهد داشت.»
عملکرد دولت در ایجاد تعادل میان درآمد و هزینه‌ها قابل دفاع است
مهدی پازوکی در بخشی دیگر از گفته‌های خود پیرامون بودجه 99 تاکید کرد: «در بخش دوم به «مخارج» پرداخته شود. هزینه‌های دولت در سال آینده مقرر شده حدود 70 هزار میلیارد تومان باشد که باید از همان محل فروش نفت، مالیات و اسناد خزانه اسلامی تامین شود. این بدین معنا است که برای اولین بار بودجه جاری کشور که 367 هزار میلیارد تومان است، از محل نفت دیگر تامین نشود. در این شرایط آن‌چه قابل دفاع بوده این است که علی‌رغم این‌که بودجه کارمندان دولت در سال آینده مقرر شده 15 درصد افزایش پیدا کند، بودجه جاری حدود 4 درصد افزایش پیدا کرده است. این امر نشان می‌دهد دولت راهبردی متعادل را در دستور کار خود قرر داده است.»
در شرایط تعامل با جهان می‌توان از ارائه بودجه بهتر حرف زد
این استاد دانشگاه علامه طباطبایی در ادامه تصریح کرد: «اعتنا به شعار کافی نیست و باید به واقعیات توجه داشت. از این 367 هزار میلیارد تومان، بالغ بر 90 هزار میلیارد تومان آن به صندوق‌های بازنشستگی کشوری و لشکری اختصاص دارد . حدود 160 هزار میلیارد تومان حقوق کارمندان دولتی و نظامی است. در این شرایط بر این باور هستم که نمی‌توان بودجه‌ای بهتر از این را ارائه داد بلکه در شرایط تعامل با دنیا می‌توان از بودجه بهتر حرف زد. متاسفانه در ایران تندروها منافع ملی را دنبال نمی‌کنند. براین باور هستم که اقتصاد ایران تنها بر عهده دولت نیست؛ بلکه باید مجموعه حکومت شامل قوه مقننه، مجریه و قضاییه با یکدیگر همکاری داشته باشند. باید توجه داشت هیچ‌گاه تحریم‌ها این اندازه شدید نبوده‌اند.»
هزینه‌های دولت باید کاهش پیدا کند
پازوکی افزود: «در شرایط فعلی کشور نیازمند اصلاحات اقتصادی بزرگ است و در این میان نقش قوه قضاییه را بسیار مهم می‌دانم. در حالیکه سال گذشته نرخ رشد اقتصادی، منفی 4.2 درصد بوده، تنها راه در شرایط فعلی، افزایش تولید ملی است. برای افزایش تولید ملی، نیازمند مناسب شدن فضای کسب و کار هستیم. در اینجا نقش قوه قضاییه، کلیدی می‌شود. علی‌الخصوص دستگیری برخی مدیران شرکت‌های دولتی، بخشی بزرگ از ان‌ها را تحت تاثیر قرار داده است. بر این باور هستم اگر قوه قضاییه توسعه‌گرا باشد، نقشی بزرگ در افزایش تولید ملی خواهد شد اما دولت همچنان باید نقش خود را ادامه دهد. در این شرایط از منتقدین می‌پرسم آیا بودجه‌ای بهتر از آن‌چه ارائه شده، می‌توان بست؟ به عنوان نمونه نیازمند آن هستیم بخش‌هایی همچون دانشگاههای غیر ضرور ادغام شوند. مثلا در دولت احمدی‌نژاد تعداد دانشگاهها و موسسات عالی 3 برابر شده ؛ یعنی از 54 نهاد در پایان دولت خاتمی به 154 افزایش پیدا کرده است. این به معنای افزایش سطح علم نیست؛ ما در مکان‌هایی دانشگاه داریم که دبیرستان درست و حسابی نیز ندارد. در این راستا باید هر سه قوه باید فعال باشند.»
به سمت خودتحریمی حرکت می‌کنیم
این اقتصاددان در ادامه تصریح کرد: «حرف نهایی این است که مجموعه حاکمیت باید اصلاح را بخواهد. مردم و شهروندان ایران شایسته این وضعیت نیستند. برای نمونه ببینید در بحث پیوستن به FATF تندروها چه مواضعی اتخاذ می‌کنند؛ یعنی به سمت خودتحریمی در حرکت هستیم. بر این امر واقف هستیم که مشکل ایران با پیوستن به این لایحه حل نخواهد شد اما باید اقداماتی جدی انجام داد. برای نمونه از فرارهای مالیاتی ممانعت به عمل بیاید و معافیت‌های مالیاتی کاهش پیدا کند. معافیت‌ها حقیقتا کلی هزینه بر دولت تحمیل کرده است. در مجموع اقتصاد کشور از بی‌انضباطی در سیستم ادرای، بانکی و... رنج می‌برد. متاسفانه در تمامی کشورهای جهان بهترین نیروها را در ادارات دولتی به کار می‌گیرند اما در کشور ما بیشتر مناسبات خویشاوندی حکم‌فرما بوده و افراد نالایق در راس امور هستند. برای نمونه یک فرماندار از نگهبان تا آخرین شخص را تغییر می‌ده با چنین روندی انتظار معجزه نباید داشت.»
معافیت مالیاتی باید به طور کامل حذف شود
این استاد دانشگاه همچنین، تاکید کرد: «اقتصاد کشور نیازمند اصلاحات بزرگ است که تنها با قوه مجریه انجام نخواهد شد. نباید معافت مالیاتی داشته باشیم، حتی در مناطق محروم باید گفته شود مالیات صفر نه معاف. تمامی نهادهایی که درآمد دارند باید معافیت حذف شود و مالیات بدهند. افزون بر این معتقد هستم از هر شخصی که درآمد دارد باید مالیات اخذ شود. معتقد هستم اگر فرار مالیاتی حذف شود کل بودجه کشور تامین شود. در پایان نیز باور دارم باید مذاکره با خارج در دستور کار قرار بگیرد. تجریه نشان داده برای گذار از وضعیت بحران در کشور نیازمند مذاکره بوده و هستیم.»
مهدی پازوکی، کارشناس اقتصادی معتقد است که تنها راه نجات کشور از این شرایط وخیم اقتصادی، بازگشت ثبات اقتصادی به کشور است ولو آنکه افراطیون درصدد آن هستند که برای ناامید کردن مردم از دولت در آستانه انتخابات، ثبات اقتصادی را بیش از گذشته مخدوش کنند و این در حالی است که دلسردی مردم از دولت لزوما به معنای حمایت مردم از جریان‌های افراطی نیست.
