سرویس تاریخ «انتخاب»: روز سه‌شنبه ۱۹ دی ماه ۱۳۵۷، حدود یک ماه پیش از پیروزی انقلاب ۵۷ دکتر کریم سنجابی، رهبر وقت جبهه ملی ایران در یک مصاحبه مطبوعاتی مواضع جبهه ملی درباره اوضاع اخیر کشور، عدم پذیرش دولت بختیار از جانب این تشکیلات، اعلامیه سه‌ماده‌ای جبهه ملی حاصل از دیدار او با امام در پاریس و... را بیان کرد. سنجابی در این سخنرانی تاکید کرد که خواسته مردم دگرگونی اساس حکومت است.
مشروح سخنان سنجابی را که عینا در روزنامه‌های کیهان و اطلاعات مورخ ۱۹ دی ماه ۵۷ منتشر شد در پی می‌خوانید:
خانم‌ها و آقایان، خبرنگاران محترم
در تاریخ ۲۰ آبان ماه ۱۳۵۷، پس از بازگشت از پاریس و ملاقات با حضرت آیت‌الله خمینی من از شما خواهش کردم در این محل گرد آیید تا بتوانیم درباره اعلامیه سه‌ماده‌ای چهاردم آبان ماه و چگونگی به آتش کشیدن تهران در روز ۱۵ آبان و علت تشکیل دولت نظامی با شما گفتگو کنم، ولی بازداشت غیرقانونی من و سخنگوی جبهه ملی ایران مانع این گفتگو گردید و بر کشور آن گذشت که می‌دانید.
جبهه ملی ایران با توجه خاص به مشخصات اصلی انقلاب ملت و با توجه به ماهیت نظام حاکم در اعلامیه چهاردهم آبان چهارچوب و اصول برنامه سیاسی خود را در این مرحله تاریخی مشخص گردانید.
سه اصل مندرج در اعلامیه مذکور تنها نتیجه یک برداشت فردی و قضاوت آنی در آن زمان نبود. این سه اصل جمع‌بندی و نتیجه‌گیری درباره حداقل مشترکی بود که در شرایط کنونی می‌تواند کشور را از بن‌بست خارج نموده و به عنوان تنها راه‌حل ممکن ارائه گردد و کلیه مبارزان را به دور محور خود جمع کند.
ما در این اعلامیه گفتیم:
۱- سلطنت کنونی ایران با نقض مداوم قوانین اساسی و اعمال ظلم و ستم و ترویج فساد و تسلیم در برابر سیاست‌های بیگانه فاقد پایگاه قانونی و شرعی است.
۲- جنبش ملی اسلامی ایران نمی‌تواند با وجود بقای نظام سلطنتی غیرقانونی با هیچ ترکیب حکومتی موافقت بنمایند.
۳- نظام حکومت ملی ایران باید بر اساس موازین اسلام و دموکراسی و استقلال به وسیله مراجعه به آرای عمومی تعیین گردد؛ و امروز بار دیگر تکرار می‌کنیم که بدون رعایت و اجرای این سه اصل هیچ راه‌حل سیاسی برای بحران کنونی ایران متصور نیست و کلیه افراد و قدرت‌هایی که خیال توطئه علیه مردم ایران را در سر می‌پروارنند و با مماطله در تسلیم شدن به راه‌حل قطعی و نهایی که خواسته ملت ایران است هر روز برای کشتار هرچه بیش‌تر مردم نقشه جدیدی طرح می‌نمایند باید بدانند نه توسل به زور بیش از این قادر خواهد بود و نه اجرای انواع توطئه‌ها که ملت ایران را از خواست‌های اصولی خود منحرف سازد.
در ۲۵ سال گذشته به طور مشخص تمام امور مملکتی تحت فرماندی مستقیم سلطنت استبدادی کنونی انجام گرفته است. به دنبال کودتای ۲۸ مرداد ۱۳۳۲ علیه حکومت دکتر محمد مصدق سیاست‌های خارجی استبدادی فردی را بر کشور ما تحمیل کردند و این نظام علی‌رغم همه ثبات ظاهری و قدرت‌نمایی‌ها مقدمات این طغیان عمومی را فراهم آورد که اکنون به انقلابی عظیم منجر شده است.
خانم‌ها و آقایان
در تاریخ ملت‌ها کمتر انقلابی به وسعت و یکپارچگی انقلابی که در میهن ما جریان دارد دیده نشده. بیش از یک سال است که کشور ما بدل به صحنه نبرد دائمی و خستگی‌ناپذیر ملتی ستمدیده، از جان گذشته و فداکار شده است. این جنبش پرتوان که دوست و دشمن را به حیرت انداخته و جهانیان را به تحسین و اعجاب واداشته است از اعماق فرهنگ، تاریخ، هویت و ایمان این ملت کهنسال سرچشمه می‌گیرد. موج فزاینده این حرکت انقلابی به دنبال ۲۵ سال سلطه خارجی که استبداد، خشونت، سرکوب، فساد، خیانت و جنایت فراوان به دنبال داشته سراسر میهن ما را فرا گرفته است.
امروز هیچ شهر و روستای دورافتاده‌ای در این مملکت نیست که از شرکت در این قیام عمومی به دور مانده باشد. امروز هیچ بخش از زندگی و تاسیسات اجتماعی و مبانی فکری این جامعه نیست که دستخوش تحول و تغییر نشده باشد.
سراسر کشور یکپارچه قیام است و تحرک، چرخ وحشتناک کشتار دسته‌جمعی که نظام استبدادی علیه مردم به راه انداخته است بدون وقفه به جنایات خود ادامه می‌دهد. در کلیه نقاط کشور تا آن‌جا که توانستند مردم بی‌گناه را کشتند. با سلاح‌هایی که برای میدان‌های جنگ تهیه و به پول این ملت محروم خریداری شده‌اند دست به قتل‌عام مردم بی‌سلاح زده‌اند که وحشتناک‌ترین نمونه‌های آن فجایع اخیر در مشهد، قزوین، کرمانشاه، دزفول و دیگر شهر‌های ایران در هفته گذشته بود، ولی علی‌رغم همه این کشتار‌ها مقاومت و مبارزه مردم همچنان به پیش می‌رود.
تمام چرخ‌های اقتصادی، اداری و اجتماعی کشور از کار افتاده‌اند. اراده توانای اعتصاب نظام غاصب حاکم را به زانو درآورده است. حس تعاون و همبستگی که در فرهنگ مذهبی و ملی ما ریشه عمیق دارد موجب شده تا با وجود این همه اعتصابات مردم در برابر توطئه دشمن در جهت فرسایش آنان مقاومت کنند.
از سیطره قدرت حاکم غاصب و نظام حکومتی آن جز زره‌پوش و تانک و لوله مسلسل که به سینه مردم بی‌سلاح نشانه‌گیری شده چیزی باقی نمانده است و مردم با این همه کشتار اعتنایی به تهدید و شدت عمل حکومت ندارند و جان بر کف مبارزه بی‌امان خود را ادامه می‌دهند و تازه تا کی می‌توان به این شکل ارتشی را که اکثریت اعضای آن از مردم محروم همین جامعه تشکیل شده است در برابر مردم قرار داد و وادار به برادرکشی کرد.
آن‌چه در ایران می‌گذرد انقلابی است عظیم، عمیق و واقعی که فقط از درون نهاد این ملت سرچشمه می‌گیرد. بار دیگر لطف الهی و دست توانای تاریخ سرزمین ما را برای انجام یکی از بارورترین تجربیات سازنده خود برگزیده است. من به عنوان یک ایرانی احساس غرور می‌کنم که در این زمان در میان مردمی هستم که قادر به تحقق بخشیدن به چنین دگرگونی عظیمی هستند.
در مقابل این حرکت انقلابی پادشاه مستبد که اذعان می‌دارد پیام انقلاب ملت را شنیده است و حامیان بین‌المللی او اکنون دست به توطئه تازه‌ای زده و تصور نموده‌اند با استفاده از محکوم‌ترین وسایل تبلیغاتی و از طریق عناصر سازشکار با تغییر کابینه و ظاهرسازی‌های دیگر می‌توانند جنبش مردم میهن ما را منحرف سازند. آیا پادشاه ایران و حامیان بین‌المللی او تاکنون پی نبرده‌اند آن‌چه را مردم ایران خواسته و می‌خواهند تبدیل مهره‌ها و تعویض آلات فعل و تغییر نخست‌وزیر نیست. مردم می‌خواهند که اساس قدرت دگرگون شود. آن‌ها بر طبق قانون اساسی خواستار انتقال حاکمیت به ملت هستند. می‌خواهند که برای یک بار و برای همیشه در صحنه سیاسی مملکت عمل کنند و دیگران به جای آن‌ها تصمیم نگیرند و بیگانگان نتوانند راه‌حل‌های ساخته و پرداخته ذهن خود را به عنوان راه‌حل مردم قالب زنند. مردم می‌خواهند که قدرتی تنها ناشی از اراده آن‌ها به وجود آید و خود آن‌ها اداره امور خویش را به دست گیرند. مردم ایران می‌خواهند که سرنوشت کشور در میهن خودشان و نه در واشنگتن و نه در لندن و نه در مسکو تعیین گردد.
هر دولتی و هر ترکیب حکومتی که قبل از این تغییر بنیادی تشکیل گردد مورد قبول مردم ایران نیست و مطرود ملت خواهد بود و نتیجه‌ای جز اتلاف جان و مال مردم مملکت نخواهد داشت.
چنان‌که بار‌ها گفته‌ایم باز تصریح می‌کنیم که ادامه نظام سلطنت استبدادی و غیرقانونی به هیچ وجه مورد قبول مردم ایران نیست و مادام که این وضعیت ادامه پیدا کند هیچ راه‌حلی برای خروج از بحران کنونی کشور متصور نمی‌باشد.
جبهه ملی ایران که همواره بیانگر خواسته‌های اساسی مردم ایران بوده است تنها در چهارچوب فوق و با در نظر گرفتن هدف‌های اساسی جنبش عمل خواهد نمود و بر این اساس تشکیل دولت کنونی نیز هرگز راه‌حل سیاسی مسائل عظیم فعلی نبوده و به عنوان یک توطئه جدید علیه جنبش ملی اسلامی مردم ایران تلقی می‌گردد؛ و بنابراین چنین دولتی از نظر جبهه ملی ایران همچنان‌که در بیانیه‌های قبلی تشریح شده است محکوم است و مبارزه مردم علیه آن و نظام سلطنت غیرقانونی ادامه خواهد یافت و ما امیدواریم این مبارزه را به خواست قادر متعال و با فیض‌گیری از هدایت روحانیون ارجمند و اتکا به ملت ایران تا پیروزی نهایی ادامه دهیم.
در خاتمه لازم می‌دانم که مقاومت و پایداری روزنامه‌نگاران ایرانی را در اعتصاب بی‌سابقه و تاریخی‌شان به آن‌ها تبریک بگویم و برای آن‌ها آروزی موفقیت در راه خدمت به مردم از طریق ارائه اخبار صحیح و رعایت کامل اصول آزادی قلم و عقیده و انعکاس صادقانه واقعایت کشور بنمایم و از کلیه روزنامه‌نگاران خارجی که می‌دانم اکنون در شرایط سختی به حرفه خود در ایران مشغول‌اند و در انتشار اخبار ایران و مبارزات مردم آن در سطح جهانی می‌کوشند تشکر کنم.
