سرویس تاریخ «انتخاب»: روز چهارشنبه ۲۷ خرداد ۱۳۳۲، آیت‌الله کاشانی از خبرنگاران داخلی و خارجی دعوت کرد که فردای آن روز در خانه ایشان جمع شوند، پیرو این دعوت روز پنجشنبه ۲۸ خرداد ساعت ۱۰ صبح این جلسه با حضور مطبوعاتی‌ها آغاز شد. از سوی دیگر جمعه ۲۹ خرداد طبق دعوت جبهه ملی قرار بود پشتیبانان دکتر مصدق در قالب میتینگ جبهه ملی به مناسبت جشن سالگرد خلع ید در میدان بهارستان جمع شوند، و در واقع جلسه خانه آیت‌الله کاشانی در واکنش به آن دعوت بود. در این زمان روابط دکتر مصدق و آیت‌الله کاشانی در تیره‌ترین حالت خود به سر می‌برد. آیت‌الله کاشانی پس از جمع شدن خبرنگاران سخنانش را از روی نوشته‌ای خواند و ضمن آن تمام پشتیبانی مردم در سی تیر از دولت مصدق، و نهضت ملی و خلع ید را دستاورد پشتیبانی خود خواند. آن‌چه در پی می‌خوانید عین سخنان آیت‌الله کاشانی است که روز پنجشنبه ۲۸ خرداد ۱۳۳۲ در روزنامه اطلاعات منتشر شد.
آقایان محترم
درست یازده ماه است که از مصاحبه تاریخی تیرماه ۱۳۳۱ می‌گذرد و علت تاثیر آن مصاحبه و منظره تاسف‌آور حوادث تیرماه گذشته از نظرها محو نگردیده است، که گردش روزگار و حوادث باز ایجاب نمود که به عنوان مصاحبه بار دیگر به دیدار جراید و مخبرین محترم توفیق حاصل گردد.
بیشتر بخوانید
اما تفاوت این مصاحبه با مصاحبه سال گذشته بسیار است زیرا:
۱- مصاحبه تیر ماه گذشته علیه حکومتی بود که در شرف تکوین و مضر به حال کشور شناخته می‌شد ولی مصاحبه این بار برای حفظ حقوق مجلس و احترام قانون اساسی بوده و روی سخن به ملت ایران است.
۲- سال گذشته مصاحبه اینجانب به عنوان یک خدمتگذار روحانی تشکیل گردید ولی این مصاحبه به حکم مسئولیت قانونی سنگین‌تری است که از طرف نمایندگان محترم مجلس به این خدمتگذار واگذار شده است.
آقایان می‌دانید که دستگاه دولت دعوتی نموده است تا روز جمعه در میدان بهارستان مطالبی را به سمع مردم برساند. البته این‌گونه تظاهرات درخور یک حکومت مشروطه است ولی به شرط آن‌که این حق برای عموم دستجات ملی وطنخواه مجاز و آزاد شناخته شود. اما باید دانست که دولت وقتی اقدام به چنین اعمالی می‌کند که در مجلس اکثریت ندارد حال باید پرسید که مگر دولت این مطلب را درک کرده به آن اعتراف می‌کند؟
آیا می‌خواهد بدین‌وسیله محیط رعب و وحشت ایجاد و مجلس را در مقابل خواسته‌های خود مرعوب سازد و هرگاه می‌خواهد که این حقیقت را به گوش مردم برساند حرفی نیست اما باید بداند که خود مستقیما از این عمل زیان می‌برد زیرا با همین اقدام است که به دنیا ثابت می‌شود دولت فعلی به ادامه حکومتی اصرار می‌ورزد که از وضع خود در مجلس نگران است.
و اما در صورتی که دولت بر خلاف این حقیقت نظری دارد آیا محیط و سنگر مجلس و کلیه وسایل و دستگاه تبلیغاتی او برای بسیج و تهییج افکار عمومی علیه مجلس و نمایندگان کافی به نظر نمی‌رسد و هرگاه دولت خود قصد بلوا و اغتشاش ندارد چرا دست به این‌گونه تظاهرات می‌زند، این است که من لازم دیدم به حکم مسئولیت دینی و ملی و قانونی که به عنوان ریاست مجلس شورای ملی دارم به عموم طرفداران حق و قانون و علاقه‌مندان به اساس مشروطیت و آزادی اعلام دارم که در چنین موقعیت حساس کشور هیچ عاملی بیش از امنیت عمومی موجب رفاه و سعادت ملت نیست و سرمایه‌ای بهتر از آن نداریم چنان‌که در کلیه پیام‌های خود و حتی در نماز عید فطر با حضور آن جمعیت عظیم خاطرنشان ساخته‌ام و مقصود این بوده و هست که مبادا این صحنه‌سازی‌ها تشنج و بلوایی را در مملکت ایجاد کند و مخصوصا من از عموم طبقات در هر دسته و مقامی که هستند انتظار دارم ولو هر قدر احساسات آن‌ها در اثر این تظاهرات جریحه‌دار شود صبر و بردباری را به معارضه به مثل ترجیح داده و سکوت کامل اختیار نمایند زیرا با مشاهده روزنامه ارگان دولت که دیشب انتشار یافت به خوبی درک می‌شود که پی‌ریزی یک صحنه خونینی شده و هیچ بعید نیست که این صحنه نه تنها ممکن است موجب خون‌ریزی از عده بی‌گناه شود بلکه بخواهند به دست محرکین واقعه و صحنه که همه‌گونه وسایل دولتی در اختیار آن‌هاست به پرونده‌سازی شروع و مدافعین آزادی را با نهایت بی‌انصافی از سر راه اطماع و اغراض شخصی بردارند.
آقایان محترم
شما به خوبی می‌دانید که من نتیجه یک عمر فداکاری را در راه اتحاد و اتفاق با دکتر مصدق صرف نمودم ولی متاسفانه قدر آن را ندانسته و از آن حق‌ناشناسی گردید و نخواستند که آن را در راه منافع و مصالحه ممکلت به کار برند.
امروز تمام دستگاه‌های دولتی علیه وطن‌خواهان حقیقی و مبارزه‌کنندگان اولیه بسیج و تجهیز شده و روز و شب به عناوین مختلفه به کمک دستگاه تبلیغات و روزنامه‌های دولتی هزاران دشنام و اتهام را به آن‌ها می‌دهند.
آقایان محترم
از شما می‌پرسم؛ آیا منکرید که واقعه سی‌ام تیر پس از عنایت پروردگار و همت ملت شریف ایران با جان‌فشانی عده‌ای صمیمی و ازخودگذشته که ملت همه آن‌ها را به خوبی شناخته‌اند و امروز حق‌ناشناسان آن‌ها را به جاسوسی و خیانت متهم می‌کنند پایان یافت و جناب دکتر مصدق برای بار دیگر به نخست‌وزیری و وزارت دفاع ملی منصوب گردید؟
آقایان
مگر ملی شدن صنعت نفت با همت همین افراد نبود و خلع‌ید که فردا روز جشن آن اعلام شده است با فداکاری‌های مکی و امثال او انجام نگردید؟ حال همه آن‌ها عمال بیگانه شده‌اند؟!
به خدای لایزال این رویه دولت جز ایجاد تزلزل و تخریب در امر نهضت ملی اثری ندارد.
آقایان محترم نمایندگان مطبوعات، از شما می‌پرسم که آیا حفظ حقوق ملت و رعایت اصول مشروطیت که به اینجانب محول شده و با کوشش در حفط مقام و احترام مجلس که هر خشتی از بنای آن با خون بهترین فرزندان ایران عجین گردیده است گناه می‌باشد؟
و آیا اصرار در این‌که شئون نماینده مجلس باید محفوظ بماند و قوه مجریه حق تضعیف و تخلف او را ندارد جرمی باید تلقی شود؟
آقایان محترم
تحقیق کنید و ببینید که از ورود روزنامه‌های مخالف دولت به کلیه شهرستان‌ها ممانعت می‌شود و به دستگاه تبلیغات که از بیت‌المال مسلمین می‌چرخد اجازه نمی‌دهد که حتی اعلامیه و دعوت برای نماز عید فطر و دستورات اسلامی را پخش سازد.
روزنامه‌های مخالف دولت در نهایت مضیه و فشار سیاسی هستند و اگر کمترین انتقادی از دولت بشود دستگاه قضایی خود به خود به توقیف آن روزنامه و مدیر آن اقدام می‌کند و بر عکس هنگامی که روزنامه‌های دولتی به مقدس‌ترین شعائر دینی و ملی بتازد و به شرط آن‌که از دولت حمایت کند آزاد و محترم است و تحت حمایت و حفاظت مادی و معنوی دولت قرار می‌گیرد و ای کاش که برای اجرای این نیات لااقل دولت با روزنامه‌های شناخته‌شده و عوامل بیگانه هم‌آهنگی نمی‌کرد ولی آقایان روزنامه‌های منتسب به محافل ضددین را بخوانید و ببینید در کوبیدن سران اولیه نهضت و وطن‌خواهان واقعی چه هم‌آهنگی کامل وجود دارد.
آقایان
من با خدا عهد کرده‌ام که جز با حق و حقیقت وفادار نباشم و پیمان وفاداری من با اشخاص تا هنگامی است که در راه حق و حقیقت و انصاف قدم بردارند و بهترین شاهد این مدعا کلیه اعلامیه‌ها و مصاحبات من با مخبرین جراید داخلی و خارجی است که تاکنون به عمل آمده است و سابقه زندگانی من نیز وحشت و هراس جز از خدا نسبت به هیچ قدرتی را نشان ندارده و نمی‌دهد و برای جان خود نیز در راه مصالح ملت و مملکت ارزشی قائل نیستم و خون خود را از خون جدم حسین بن علی علیه‌السلام رنگین‌تر نمی‌دانم.
آقایان محترم
دستگاه دولتی باید بداند که اگر این تظاهرات صرفا برای مقابله و خودنمایی در مقابل نماز عید فطر [چند روز پیش از آن عید فطر بوده است] است بسیار در اشتباه‌اند زیرا با وجودی که هر قدر توانستند در راه انجام این عبادت مانع ایجاد نمودند و دستجات ضددین به وسیله بلندگو انتشار دادند که نماز عید برگذار نخواهد شد و به علاوه چاقوکش‌های حرفه‌ای را هم برای برهم زدن آن شعار بزرگ دینی فرستاده بودند معهذا علی‌رغم دشمنان دین این نماز به ترتیبی که مردم شاهد بودند برگزار شد و شکوه و استقبال مردم از آن موجب گردید که دولتی‌ها دست به تظاهرات جمعه یعنی فردا بزنند. اما دنیا باید بداند که تشکیل‌دهندگان این تظاهرات چه عواملی هستند و چه منظور و مقصودی دارند و به علاوه دستگاه تبلیغات دولتی چگونه شب و روز با تمام قوا در انتشار اخبار به این دعوت و تحریک اعصاب مردم مشغول است و قطعا این تظاهرات که در پناه قوای انتظامی انجام می‌شود تا مدتی طولانی وقت تبلیغات دولتی را به خود مصروف خواهد داشت.
حال دنیای بیدار و طرفداران آزادی و حقوق بشر باید بدانند که در گوشه‌ای از دنیا مدعیان آزادی با مردم آزاد چه می‌کنند و حکومت خود را روی چه پایه‌ای استوار می‌سازند.
در خاتمه جدا انتظار می‌رود که دولت برای تسکین افکار و اعصاب عمومی و جلوگیری از هرگونه تشنج احتمالی (در صورتی که خود محرک آن نمی‌باشد) دستور دهد این مصاحبه در سه نوبت در رادیو پخش شود.
دکتر مصدق: «اختلافی که میان من و اعلیحضرت شاه پیدا شده اختلاف اصولی و مربوط به طرز اجرای قانون اساسی بود، ولی اصولا این اختلاف چیزی نیست که موجوب نگرانی شود زیرا این‌گونه اختلافات همیشه میان پادشاهان و دولت‌ها بوده است.»/ آیت‌الله کاشانی: «مسافرت شاه با آن وضع که دکتر مصدق میل داشت موجب فتنه و فساد در ایران می‌شد اوضاع خطرناکی را به وجود می‌آورد به این جهت مانع از مسافرت شاه شدم.» آیت‌الله کاشانی در این‌جا سر را به گوش من نزدیک ساخته و گفتند: «شاه خیلی با فاروق تفاوت دارد. پادشاه ایران نه مانند فاروق فاسد و هوس‌باز است نه دیکتاتور و مستبد. شاه یک مرد تربیت‌شده عاقلی است.»
