یادداشت‌های علم، شنبه ۹ تا سه شنبه ۱۲ اسفند ۱۳۴۸: اخبار مهم سفیر آمریکا و آلمان / سفیر واشنگتن خیلی منت می گذارد

سرویس تاریخ «انتخاب»: اسدالله علم (۱ مرداد ۱۲۹۸ بیرجند – ۲۵ فروردین ۱۳۵۷ نیویورک)، یکی از مهم‌ترین چهره‌های سیاسی دوران محمدرضا شاه، وزیر دربار از ۱۳۴۵ تا ۱۳۵۶ و نخست‌وزیر ایران از سال ۱۳۴۱ تا ۱۳۴۲ بود.  

 

«انتخاب» هر شب یادداشت‌های روزنوشت علم را منتشر می‌کند.

 

شنبه ۹ تا سه شنبه ۱۲ اسفند ۱۳۴۸: [این چند روز] در تهران مشغول کارها و دید و بازدید بودم. چه قدر آدم_آدم که چه عرض کنم، جنس دو پا_ به ملاقات من (که خودم هم آدم نیستم) آمده است، خدا می داند. بیچاره و عاجز شده ام، صبح و ظهر و عصر و شب! البته به علت آن که وزیر دربار هستم. بعضی از ملاقات کنندگان، به ندرت واقعا دوستان حقیقی هستند. من در این مورد کمتر دچار اشتباه و [وهم] Illusion می شوم. از جمله اشخاصی که به دیدن من آمدند، سفیر روس، سفیر آلمان، سفیر انگلیس و سفیر آمریکا بود.

 

 سفیر شوروی می خواست بداند شاهنشاه چه وقت تشریف می آورند و آیا می تواند در مدت کمی که در تهران تشریف دارند، افتخار شرفیابی حاصل نماید؟ در این خصوص تلگراف کردم، امر دادند با آن که وقت کمی دارم، با وصف این صبح پنجشنبه قبل از حرکت به پاکستان در فرودگاه شرفیاب شود. به او اطلاع دادم، خیلی خوشحال شد.

 

سفیر آلمان یکی دو فقره کارهای تجارتی داشت، ولی اصل مطلب او گزارش مذاکرات نماینده براندت با شوروی ها بود، که فوق العاده محرمانه است ولی به شاهنشاه عرض می کند... 

 

سفیر انگلیس خواست تقاضا کند گزارش مسأله بحرین به مجلس، که قرار بود پیش از عید وسیله نخست وزیر داده شود به بعد از عید موکول شود، زیرا تا ۲۸ مارس کار اوتانت به نتیجه نمیرسد و اگر قبل از کار دبیرکل سازمان ملل متحد مطلب ولو در جلسه سری به خارج درز بکند، ممکن است مشکلاتی در کار اوتانت فراهم آورد. قرار شد این موضوع را به عرض شاهنشاه برسانم.

 

سفیر آمریکا، اوّلاً متن نامه پرزیدنت نیکسون را برایم آورده بود که تقدیم پیشگاه مبارک شاهنشاه نمایم. البته متن تلگرافی آن قبلاً، قبل از ورود من رسیده بود و وسیله نخست وزیر با تلگراف به شرف عرض شاهنشاه رسیده است. ثانيا خواست توضیحاتی بدهد که رئیس جمهور با تمام دستگاه دولتی آمریکا در اجرای منویات شاهنشاه کمال حسن نیت را دارند، ولی پاره ای مشکلات محلی و داخلی آنها را گرفتار کرده است.... درخصوص تغییر در مقرّرات ورود نفت به آمریکا به نفع کشورهای خاورمیانه و به خصوص ایران که قصد دارد هر دلاری از این راه حاصل کند در آمریکا جنس آمریکایی بخرد، متأسفانه به علت مسائل داخلی و امنیتی آمریکا به جایی نرسیده است.... در خصوص مذاکرات با شرکتهای نفتی برای بهره برداری بیشتر از منابع ایران نیز حدود اختیارات و مقدورات رئیس جمهور محدود است (می دانیم که رئیس جمهور آمریکا، آن هم رئیس جمهور جمهوریخواه وسیله شرکتهای بزرگ انتخاب می شود، در حقیقت بازیچه دست آنهاست تا فرمانروای آنها). 

 

در خصوص تربیت خلبان های جت به آن مقدار که شاهنشاه خواسته اند ــ حدود ۱۲۰ نفر ــ این کار به قیمت تقلیل در مساعی جنگی آمریکا در تمام دنیا، من جمله در ویتنام تماما و کلاً انجام می شود و از این جهت خیلی منّت میگذاشت و میگفت که این تنها کاریست که صد درصد در دست [رئیس قوه مجریه] می باشد به این جهت انجام می پذیرد. همچنین درمورد تعمیر و نوسازی تانکهای B.M.Y که به کلی مدرن می شوند، خیلی منّت میگذاشت. ضمنا گفت: من خواسته ام که دیپلماتهای آمریکایی در خاورمیانه، امسال به جای بیروت، در تهران گرد هم جمع شوند و از پیشگاه شاهنشاه کسب اجازه می کرد... 

 

راجع به وضع خاورمیانه و عدم حسن نیت روسها در دفع در غائله خیلی شکایت و وحشت داشت. 

 

[از] اخبار مهم جهان در این چند روزه... قبولی براندت، صدراعظم سوسیالیست آلمان غربی، با ملاقات با صدراعظم آلمان شرقی [ویلی اشتوف] می باشد، که حادثه مهم در تاریخ آلمان تقسیم شده بعد از جنگ است. دموکراتهای مسیحی که بعد از جنگ تاکنون زمام امور آلمان را در دست داشتند خواب چنین امری را هم نمی دیدند، آنها حتی اگر کشور ثالثی با آلمان شرقی رابطه برقرار می کرد، رابطه خود را با آن قطع می کردند....

 

در چکسلواکی اتفاق عجیبی افتاد. پس از تصفیه مجلس و دولت از عناصر آزادیخواه، هیئت [رئیسه] مجلس تصمیمی گرفت که به قشون اشغال کننده شوروی، چون رهاننده رژیم سوسیالیستی در چکسلواکی است از طرف چکسلواکی نشان افتخار داده شود و... ده هزار نشان به این مناسبت به افسرهای اشغال کننده شوروی بدهند. زهی بر این وقاحت و مادرقحبگی! انسان چه قدر ممکن است پست و بیشرف بشود. البته این بر اثر فشار روسهاست زیرا گفته میشد که خود ارتش اشغال کننده در تحیر است که چرا چکسلواکی را اشغال کرده است و این برای حفظ روحیه آنهاست.