تلاش ایران برای همگرایی منطقه ای جهت مقابله با گرد و غبار

 مجید شفیع پور دستیار ویژه رئیس سازمان در همکاری های بین المللی و رئیس مرکز امور بین الملل و کنوانسیون های سازمان حفاظت محیط زیست ضمن یادآوری تصویب پیش نویس قطعنامه پیشنهادی ایران با محوریت موضوع مقابله با پدیده گرد و غبار در مجمع عمومی سازمان ملل متحد با پیگیری و تلاش ایران، گفت: توفان های گرد و غبار یکی از مهم ترین چالش های نوظهور زیست محیطی در منطقه غرب آسیا است که طی یک دهه گذشته نمود بسیار بیشتری پیدا کرده است.

وی افزود: از نمایه های اصلی توفان های گرد و غبار، کاهش شدید میزان دید در اثر افزایش غلظت ذرات معلق عمدتاً از جنس خاک رس و ماسه است.

به گزارش «انتخاب»، دستیار ویژه رئیس سازمان حفاظت محیط زیست در همکاری های بین المللی با اشاره به این که اندازه این ذرات معلق غالباً زیر 2.5 میکرون است، اظهار کرد: متاسفانه این پدیده خسارات بسیار زیاد زیست محیطی، بهداشتی و اقتصادی همچون لغو پرواز هواپیماها، تعطیلی فعالیت مدارس و ادارت را به همراه دارد که منجر به تحمیل خسارات سنگین برای کشور طی یک دهه گذشته شده است.

رئیس مرکز امور بین الملل و کنوانسیون های سازمان حفاظت محیط زیست با شرح این موضوع که تشکیل کانون های انتشار گرد و غبار غالباً بر اثر تبخیر شدید آب سطحی محیط های طبیعی و از بین رفتن امکان رشد رستنی ها و گونه های گیاهی است، افزود: تبخیر شدید رطوبت سطحی از عرصه های خاکی، باعث می شود حتی وزش ملایم باد، لایه سطحی خاک را به هوا بلند کرده و ایجاد گرد و غبار نماید.

***تمرکز بیش از دو سوم کانون های گرد و غبار در غرب آسیا

شفیع پور ضمن یادآوری این موضوع که این ذرات به علت وزن کم، مدت ها در هوا باقی می مانند و از این رو شاهد پایداری پدیده گرد و غبار در مدت زمان طولانی تری هستیم، خاطرنشان کرد: بر اساس اعلام نظر کارشناسان بیش از دو سوم منابع آلاینده و کانون های گرد و غبار تهدید کننده ایران در منطقه غرب آسیا و خارج از مرزهای جمهوری اسلامی ایران است.

دستیار ویژه رئیس سازمان حفاظت محیط زیست در همکاری های بین المللی ادامه داد: این کانون ها با وزش بادهای مقطعی در کشورهای همسایه همچون عراق، سوریه، اردن و عربستان سعودی، تا بیش از سه چهارم از پهنه ایران را با معضل زیست محیطی بزرگی به نام توفان های گرد و غباری مواجه کرده است.

رئیس مرکز امور بین الملل و کنوانسیون های سازمان حفاظت محیط زیست افزود: در کنار کشورهای مذکور که مهم ترین کانون های گرد و غبار خارجی برای ایران محسوب می شوند، امارات متحده عربی، قطر، کویت و حتی شمال آفریقا نیز بنا به شرایط و با توجه به سرعت باد و توفان های شکل گرفته، بر اثر گردش طبیعی هوا در اتمسفر می توانند بخش هایی از کشور تا دامنه های جنوبی ترکیه و در شرق ایران بخش هایی از افغانستان و پاکستان را تحت تاثیر توفان های گرد و غبار قرار دهند.

وی ضمن تاکید بر ضرورت تلاش ها و همکاری های منطقه ای به منظور مقابله با این پدیده، تصریح کرد: کشورها و سازمان های منطقه ای و بین المللی باید بسیج وسیعی برای جلوگیری از تشدید و گسترش این معضل محیط زیستی و حل آن شکل دهند.

شفیع پور با اشاره به بخش های مختلف جهان که همچون ایران با معضل گرد و غبار مواجه هستند، گفت: پهنه گسترده ای از آفریقا، بخشی بزرگ در آمریکای شمالی به ویژه ایالت متحده آمریکا، بخش وسیعی از سه کشور چین، ژاپن و مغولستان در شرق آسیا، همچنین بخش هایی از استرالیا از جمله دیگر نقاط دنیا است که با چنین معضلی مواجه هستند.

***دلیل عدم موفقیت در بسیج منطقه ای برای حل معضل گرد و غبار

دستیار ویژه رئیس سازمان حفاظت محیط زیست در همکاری های بین المللی ضمن یادآوری ابتکار عمل سازمان حفاظت محیط زیست به نمایندگی از دولت جمهوری اسلامی ایران برای تنظیم و تقدیم دو قطعنامه پیشنهادی مرتبط با گرد و غبار به مراجع بین المللی از طریق مبادی دیپلماتیک، خاطرنشان کرد: متاسفانه تلاش ایران برای شکل گیری و ساماندهی تلاش منطقه ای به منظور مقابله با معضل گرد و غبار به دلیل شرایط امنیتی منطقه به ویژه در کشورهایی همچون عراق و سوریه به نتیجه نرسید و از این رو تلاش برای برجسته سازی موضوع در سطح بین المللی در دستور کار قرار گرفت.

رئیس مرکز امور بین الملل و کنوانسیون های سازمان حفاظت محیط زیست در خصوص روند ارائه قطعنامه ها، گفت: ابتدا پیش نویس قطعنامه های مورد اشاره تسلیم مجمع عمومی سازمان ملل متحد در نیویورک و برنامه محیط زیست ملل متحد (UNEP) شد و سپس این پیش نویس ها به منظور تصویب، در نوبت طرح مجمع محیط زیست سازمان ملل متحد که قرار است اوایل خردادماه سال آینده (1395) در نایروبی پایتخت کنیا برگزار شود، قرار گرفت.

وی خاطرنشان کرد: با تلاش مجدانه نمایندگان جمهوری اسلامی ایران در سازمان ملل متحد واقع در نیویورک، قطعنامه پیشنهادی ایران در تاریخ 8 دسامبر 2015 یعنی حدود دو ماه و نیم قبل و در اواخر آذرماه سالجاری به تصویب رسید.

شفیع پور تاکید کرد: این مصوبه الزامی برای تمامی کشورهای عضو سازمان ملل متحد به منظور فعالیت برای رفع این معضل است.

دستیار ویژه رئیس سازمان حفاظت محیط زیست در همکاری های بین المللی افزود: البته ممکن است این الزام به لحاظ حقوقی برای پاره ای از کشورهای همسایه به علت بحران های امنیتی و جنگ و آشوب داخلی، امکان تحقق در این مقطع زمانی را نداشته باشد ولی با درک واقعیت، تلاش های گسترده ای در این حوزه با بهره گیری از این قطعنامه مجمع عمومی سازمان ملل متحد معطوف به برنامه محیط زیست ملل متحد (UNEP) صورت خواهد گرفت.

رئیس مرکز امور بین الملل و کنوانسیون های سازمان حفاظت محیط زیست گفت: در این میان برای بهره گیری از پشتوانه علمی و تخصصی مرتبط، مقرر شد نشست ها و همایش های علمی _ دانشگاهی تخصصی در این موضوع برگزار شود که از آن جمله می توان به برگزاری کنفرانس بین المللی با همین موضوع در دانشگاه شهید چمران اهواز طی تاریخ های 12 تا 14 اسفندماه سالجاری اشاره کرد.

وی از افغانستان، پاکستان، چین، استرالیا، اسپانیا، امارات متحده عربی، ژاپن، پالائو و مغولستان به عنوان کشورهایی نام برد که از قطعنامه پیشنهادی ایران حمایت کرده و خواستار ایجاد تکالیف کاری برای دولت های جهان توسط برنامه محیط زیست ملل متحد (UNEP) شدند.

شفیع پور با اشاره به برخی از بندهای این قطعنامه، ابراز امیدواری کرد: پس از تصویب قطعنامه در اوایل خردادماه 1395، زمینه های تحقق همکاری های بین المللی و منطقه ای در این حوزه مهیا شود.

دستیار ویژه رئیس سازمان حفاظت محیط زیست در همکاری های بین المللی، تدوین یک برنامه عمل راهبردی تلفیقی توسط برنامه محیط زیست ملل متحد (UNEP) برای مناطق مواجه با این معضل را یکی از محوری ترین بندهای این پیش نویس دانست و افزود: ایجاد یک شبکه جهانی و مرکز تخصصی مقابله با توفان های گرد و غبار که مباحث کنترلی این پدیده را دستور کار قرار دهد از دیگر بندهای ذکر شده است.

رئیس مرکز امور بین الملل و کنوانسیون های سازمان حفاظت محیط زیست ادامه داد: تلاش برای پایش و جمع آوری داده های اندازه گیری شده دیگر ابعاد علمی توفان های گرد و غبار به ویژه اثرات بهداشتی سوء این پدیده بر سلامت انسان با مشارکت سازمان جهانی بهداشت برای انطباق با برنامه اقدام راهبردی منطقه ای در غالب همکاری سه جانبه برنامه محیط زیست ملل متحد (UNEP)، سازمان جهانی هواشناسی و کنوانسیون مقابله با بیابان زایی از بندهای دیگر این پیش نویس است.

***درخواست همکاری از بانک های توسعه منطقه ای برای تامین منابع مالی لازم به منظور مقابله با پدیده گرد و غبار

وی تاکید کرد: همچنین در این پیش نویس از بانک های توسعه منطقه ای همچون بانک توسعه اسلامی، بانک توسعه آسیایی، بانک جهانی و دیگر موسسات مالی و کشورهای اهدا کننده کمک های مادی خواسته شده که برای اجرای برنامه اقدام راهبردی مناطق مختلف جهان، منابع مالی لازم به منظور اقدامات لازم برای تثبیت خاک و افزایش رطوبت سطحی عرصه های مستعد را به طرق مختلف در اختیار کشورهای درگیر این پدیده در مناطق مختلف قرار دهند.

شفیع پور با بیان اینکه انتظار می رود ابتکار عمل جمهوری اسلامی ایران با استقبال و حمایت خوبی در مجمع عمومی سازمان ملل متحد مواجه شود و مورد تصویب نهایی قرار گیرد، ابراز امیدواری کرد که در جلسه خردادماه مجمع محیط زیست سازمان ملل متحد، اجزای مکمل همچون بسیج مادی و تدوین برنامه اقدام راهبردی به عنوان گام های مهم تکمیلی به تصویب برسد.

دستیار ویژه رئیس سازمان حفاظت محیط زیست در همکاری های بین المللی تاکید کرد: تصویب اجزای مکمل، تلاش برای حفظ منافع ملی به ویژه تامین سلامت شهروندان بیش از 23 استان کشور و امکان فراهم شدن زمینه برای تلاش عملیاتی منطقه ای را محقق می کند.