رفع اتهام از عامل اصلی تنگی نفس در اهواز/افکارعمومی بی پاسخ ماند

یک روز مانده به نخستین باران های پائیزی، تعدادی از اساتید دانشگاه و کارشناسان در یک نشست علمی، فرضیه تاثیر 'گیاه کونوکارپوس' در بحران های تنگی نفس در خوزستان را رد کرده و اعلام کردند دلیل اصلی بیماری های تنفسی هنوز در ابهام است، این در حالیست که دانشگاه علوم پزشکی اهواز 'کونوکارپوس' را متهم اصلی تنگی نفس اهوازی ها معرفی کرده بود.

نشست علمی بررسی علل تنگی نفس پائیزه عصر دوشنبه با حضور تعدادی از اعضای هیات علمی دانشگاه شهید چمران اهواز و مدیران استانی در سالن اجتماعات دانشگاه شهید چمران اهواز برگزار شد. 

این نشست در پی معرفی گیاه 'کونوکارپوس' به عنوان عامل اصلی تنگی نفس اهوازی ها از سوی دانشگاه علوم پزشکی جندی شاپور اهواز و تایید آن توسط اداره کل حفاظت محیط زیست خوزستان، و مصوبه شورای سلامت استان مبنی بر هرس گیاهان کونوکارپوس به منظور جلوگیری از بروز مشکلات تنفسی شکل گرفت.

ابراهیم حاجی دولو معاون پژوهش و فناوری دانشگاه شهید چمران اهواز در پایان این نشست با اشاره به جمع بندی بحث های صورت گرفته توسط حاضران اعلام کرد: مباحث نشان می دهد که شواهد کافی برای اینکه یک شاخص به عنوان عامل اصلی بیماری تنفسی معرفی شود، وجود ندارد.

وی اظهار امیدواری کرد: مطالعات علمی منسجم در این زمینه صورت نگرفته و نیاز است همکاری های علمی برای رسیدن به یک پاسخ روشن شکل بگیرد.

حاجی دولو با اشاره به نشست هایی که برای بررسی دلایل تنگی نفس دراین دانشگاه برگزارشده اظهار کرد: دانشگاه چمران اهواز ماموریت یافته فرضیاتی که در زمینه های مسائل شیمیایی و گیاهی مطرح شده را بررسی کند.

مدیرکل مدیریت بحران استانداری خوزستان نیز در این نشست گفت: عامل اصلی تنگی نفس هم برای ما و هم برای مردم هنوز در ابهام است.

هاشم بالدی با بیان اینکه این نشست خروجی منطقی نداشت و عامل مشکلات تنفسی مشخص نشد افزود: بر اساس پیش بینی ها باران های پائیزی از فردا آغاز می شود و هشدارهایی نیز داده شده و از مردم خواستیم از تردد غیرضروری خودداری کنند اما هنوز نتوانستیم توضیح قانع کننده ای برای افکار عمومی و رسانه ها داشته باشیم.

وی با انتقاد از تاخیر در انجام مطالعات و معرفی عامل اصلی تنگی نفس اظهار کرد: مردم خوزستان منتظر اعلام نظر نهایی مسئولان هستند، ولی هنوز نمی توانیم پاسخگوی آنها باشیم.

بالدی گفت: نظر استانداری این است که دانشگاه های بومی استان را در اولویت واگذاری طرح های مطالعاتی قرار دهد اما در صورت تاخیر دو سه ساله این مطالعات و عدم نتیجه گیری، ممکن است مطالعات به سایر دانشگاه های خارج از استان واگذار شود، همانگونه که مطالعات سد گتوند به دانشگاه تهران سپرده شد.

وی با اشاره به ضرورت حفظ فضای سبز اهواز اظهار کرد: تا زمانی که مستندات کافی برای معرفی کونوکارپوس ارائه نشده نباید برای برچیدن آن اقدام شود.

دو نظریه پرداز اصلی تنگی نفس های پائیزه غایبان اصلی این نشست بودند. هیچ نماینده ای از دانشگاه علوم پزشکی اهواز به عنوان متولی انجام مطالعات تنگی نفس (علیرغم دعوت) حضور نیافت و احمدرضا لاهیجان زاده مدیرکل حفاظت محیط زیست خوزستان نیز به دلیل ماموریت در این جلسه شرکت نکرد. 

دانشگاه علوم پزشکی اهواز علت اصلی تنگی نفس های پائیزه را 'آلرژی فصلی' و متهم اصلی را 'گیاه کونوکارپوس' معرفی کرده است بر همین اساس شورای سلامت استان در دو نشست اخیر خود بر هرس درختان کونوکارپوس تاکید کرده است. این در حالیست که شهرداری اهواز تاکنون در مقابل این مصوبه مقاومت کرده است. 

رئیس اداره پایش اداره کل حفاظت محیط زیست خوزستان در این نشست، خواستار همکاری شهرداری اهواز برای هرس کردن درختان کونوکارپوس شد و گفت: بر اساس اعلام شهرداری اهواز پنج تا 10 درصد درختان کونوکارپوس به گلدهی رسیده و قابلیت گرده افشانی و ایجاد آلرژی برای شهروندان دارند، بنابراین برای رد یا اثبات فرضیه نقش 'کونوکارپوس' در مشکلات تنگی نفس از شهرداری انتظار داریم این درختان را هرس کند.

سیروس کریمی افزود: محیط زیست موافق از بین رفتن کونوکارپوس که بخش اعظم فضای سبز اهواز را تشکیل می دهد نیست و تنها خواسته ما هرس کردن درختان است.

وی اظهار کرد: در بررسی های اولیه تنگی نفس 18 عامل را بررسی کردیم و در نهایت چهار عامل به عنوان فرضیه مطرح است که کونوکارپوس یکی از آنهاست.

کریمی در پاسخ به انتقادات حاضران در جلسه درباره نادیده گرفتن نقش صنایع آلاینده به ویژه نفت از سوی سازمان محیط زیست گفت: تولید نفت در سال های گذشته سه میلیون بشکه بوده که در سال های 92 تا 94 و زمان تحریم ها به یک سوم کاهش یافته است، این در حالیست که در گذشته با عارضه تنگی نفس مواجه نبودیم.

وی تاکید کرد: مساله آلایندگی صنایع از سوی اداره کل حفاظت محیط زیست دنبال می شود و برخی از مدیران به دادگاه فراخوانده شده اند و این مساله به صورت جداگانه در حال پیگیری است.

کریمی با بیان اینکه گرده های کونوکارپوس در زمان بارندگی به چند قسمت تقسیم می شود افزود: تراکم این گیاه در سال های اخیر در اهواز بسیار زیاد شده که این مساله می تواند باعث ایجاد تنگی نفس شود.

مدیرپژوهش شهرداری اهواز نیز در این نشست گفت: درباره هرس درختان کونوکارپوس با هجمه شدیدی از سوی افکار عمومی مواجه شده ایم و اطلاع رسانی نامناسب باعث قلع و قمع درختان توسط شهروندان شده است.

امین شحیتاوی با بیان اینکه تنگی نفس باید به صورت علمی بررسی شود افزود: شهرداری اهواز تاکنون چند طرح تحقیقاتی داشته که در هیچکدام شواهدی مبنی بر بیماری زا بودن گیاه کونوکارپوس به دست نیاورده ایم.

وی اضافه کرد: قبول داریم که کاشت کونوکارپوس در سال های اخیر به صورت بی رویه بوده و بر همین اساس کشت این گیاه در اهواز متوقف شده است.

شحیتاوی با انتقاد از اداره کل حفاظت محیط زیست خوزستان در معرفی کونوکارپوس به عنوان متهم تنگی نفس تصریح کرد: صنایع آلاینده زیادی در اطراف اهواز وجود دارد از جمله 200 حلقه چاه نفت در اطراف این شهر که محیط زیست هیچگونه برخوردی با آنها نمی کند، در حالی که یک گیاه را متهم کرده است.

مهرانگیز چهرازی عضو هیات علمی دانشگاه شهید چمران اهواز همچنین با اشاره به تحقیقاتی که درباره کونوکارپوس انجام داده، نقش این گیاه در تنگی نفس های پائیزه را رد کرد.

وی گفت: بر اساس آزمایش هایی که انجام شده درختان کونوکارپوس نه تنها در کاهش آلودگی هوا و خاک موثر هستند، بلکه در برخی موارد به عنوان گیاهان دارویی نیز استفاده می شوند.

چهرازی افزود: این گیاه که به شوری آب، آلودگی هوا و خاک مقاوم است نقش بسزایی در کاهش آلودگی ها در اهواز دارد.

وی با بیان اینکه 56 درصد فضای سبز اهواز از کونوکارپوس تشکیل شده اظهار کرد: در صورت حذف این گیاه، اهواز نیمی از فضای سبز خود را از دست می دهد.

در این نشست همچنین فرضیه های دیگری درباره علت تنگی نفس مطرح شد.

کوتی عضو هیات علمی دانشکده علوم دانشگاه چمران اهواز در این نشست گفت: در اهواز صنایع آلاینده زیادی اعم از نفت، فولاد، حفاری، نیشکر و... وجود دارد که این صنایع می توانند اثر یکدیگر را تشدید کنند.

وی افزود: ذرات آلاینده از گازهای سمی صنایع، روی گرد و غبارهای خوزستان می نشیند و مدت ها در هوا معلق باقی می ماند که این ذرات آلوده وارد ریه های مردم شده و باعث مشکلات تنفسی می شود.

لندی عضو هیات علمی دانشکده کشاورزی دانشگاه چمران اهواز نیز گفت: مستندات دانشگاه علوم پزشکی درباره عامل تنگی نفس غیرعلمی است و نمی توان به آنها استناد است.

وی با اشاره به ادعای آلرژی زا بودن گرده های گیاه کنوکارپوس افزود: بر اساس تحقیقاتی که انجام شده در فصل پائیز 19 گیاه در اهواز گرده افشانی می کنند و گیاه کونوکارپوس در فصل بارندگی حداقل گرده ها را تولید می کند که بسیار کمتر از دیگر گیاهان است.

شمیلی کارشناس اداره کل بحران نیز در این نشست گفت: در بارندگی های پارسال باهمکاری تعدادی از تشکل های مردم نهاد آزمایشات ساده ای انجام دادیم و تبخیر آب باران و استنشاق بخارهای با خصوصیات اسیدی یکی از فرضیات بوده است.

وی با اشاره به توسعه تاسیسات حفاری نفت در شرق خوزستان افزود: آلودگی ناشی از این تاسیسات که در مسیر باد غالب قرار دارند نمی تواند در مشکلات تنفسی مردم خوزستان بی تاثیر باشد.

بر اساس این گزارش، بروز مشکلات تنفسی خوزستانی ها همزمان با اولین باران های پائیزی از سال 92 آغاز شده است. در سه سال گذشته بیش از 60 هزار مراجعه به دلیل تنگی نفس در پائیز (بیشتر ماه های آبان و آذر) گزارش شده است.

در سال های گذشته 18 گزینه به عنوان عوامل تنگی نفس مطرح شد که در نهایت چهار مورد از آنها شامل آلودگی فلرهای نفتی (دودکش)، سوزاندن مزارع نیشکر، سوزاندن لاستیک و زباله و گرده افشانی گیاهان در اولویت قرار گرفت. 

ایدنی رئیس دانشگاه علوم پزشکی جندی شاپور اهواز پیش از این گفته بود: بررسی های دقیقی روی علل تنگی نفس انجام شده و بیش از 10 پروژه تحقیقاتی صورت گرفته است جمع بندی پژوهشگران که به دولت و سازمان حفاظت محیط زیست هم گزارش شده، نشان می دهد که بحران تنفسی در حقیقت یک آسم پس از باران و مشخصا آلرژی فصلی است و با توجه به خصوصیات گیاه کنوکارپوس، این گیاه متهم اصلی مشکلات تنفسی در سال های گذشته است.