محمد ساعد مراغه‌ای، ساعدالوزرا، به روایت خودش؛
حدود سال ۱۹۱۰ بود... در آن زمان روس‌ها... با اِعمال فشار مردم را وادار می‌کردند که املاک خود را به آن‌ها بفروشند یا اجاره‌ی ۹۹ ساله بدهند و مردم بی‌چاره و مستاصل این کار را می‌کردند. هدف آن‌ها این بود که بعد از مدتی ادعای مالکیت سرزمین‌های خریداری‌شده را بکنند... وثوق‌الدوله گفت: «نگذارید که مردم املاک خود را به آن‌ها بفروشند و یا اجازه دهند. این‌ها بعدا کونه می‌کنند و مملکت را می‌خورند.»... وقتی مظفرالدین‌شاه فوت شد بادکوبه را تعطیل کردند سه روز عزاداری اعلام کردند در مساجد و کلیساها برایش ختم گذاشتند.
کد خبر: ۶۳۶۰۵۷ تاریخ انتشار : ۱۴۰۰/۰۶/۱۳
بعد از شب قدری با نصرت‌الدوله [وزیر خارجه] صحبت کردیم. معلوم شد وثوق‌الدوله [رئیس‌الوزرا] جدا کنار کشیده است و حالا در طهران در فکر این هستند که کابینه‌ی دیگر بر سر کار بیاورند و ظاهرا گفت‌وگوی مشیرالدوله است. اما آیا مشیرالدوله در این موقع بر سر کار می‌آید؟
کد خبر: ۶۲۴۶۲۹ تاریخ انتشار : ۱۴۰۰/۰۴/۰۵
از وثوق‌الدوله [وزیرمختار] خبر می‌رسد که حضرات بلشویک‌ها مشغول کار خود هستند و آستارا را هم بمبارده کردند و تلگرافی باز به چیچرین دستور داده است. حضرات زبانی همان‌طور خصوصیت می‌کنند و عملا کار خود را تعقیب می‌کنند. خدا رحم کند.
کد خبر: ۶۲۳۷۵۷ تاریخ انتشار : ۱۴۰۰/۰۳/۳۰
وثوق‌الدوله [رئیس‌الوزرا] می‌گوید: «هرچه از انگلیس‌ها استمداد کرده‌ایم جواب نمی‌دهند. هر اقدامی بخواهیم بکنیم پول لازم است و نداریم. اسلحه هم لازم داریم. انگلیس‌ها صریحا و فورا بگویند که کمک می‌کنند یا فکر دیگری بکنیم.» بی‌چاره حالا چه فکر دیگری کند، و در آخر نوشته بود: «موافقت با انگلیس‌ها دست ما را بست و از توسلات دیگر باز داشت و جلب مخاطره هم برای ما کرد و فایده دیگر هم نداشت.» این فکر را خوب بود قبل از عقد قرارداد با انگلیس [قرارداد ۱۹۱۹] و آن رفتار بی‌قاعده یک سال قبل می‌کردند.
کد خبر: ۶۲۲۴۷۵ تاریخ انتشار : ۱۴۰۰/۰۳/۲۲
از وثوق‌الدوله [رئیس‌الوزرا] هم تلگرافی رسیده و عمل رشت را تصدیق کرده و خیلی اظهار نگرانی و تشویش از بابت پای‌تخت و کلیه قسمت‌های شمالی نموده و حق دارد. انگلیس‌ها هم که نه قوه کافی دارند و نه می‌خواهند جنگ بکنند و طرف شوند. این‌قدر هست که وجود آن‌ها در ایران و عملیاتی که سابقا در بحر خزر و قفقاز کرده‌اند روس‌ها را به این حرکات برانگیخته و حالا هم نمی‌توانند چاره کار را بکنند.
کد خبر: ۶۲۲۳۶۳ تاریخ انتشار : ۱۴۰۰/۰۳/۲۱
روی هم رفته معلوم است که دولت فرانسه و کلیه فرانسه‌ها از این واقعه متاثرند و حقیقتا در کمک ما حاضرند. افسوس که خودمان برای کار حاضر نیستیم.
کد خبر: ۵۶۹۸۵۱ تاریخ انتشار : ۱۳۹۹/۰۵/۳۱
روزنامه‌ها هنوز از بابت قرارداد [۱۹۱۹] ایران چیز می‌نویسند. مادام منس از مفارقت میرزا حسین‌خان خیلی متاثر بود، واقعا معلوم می‌شود او را می‌خواهد.
کد خبر: ۵۶۹۱۱۹ تاریخ انتشار : ۱۳۹۹/۰۵/۲۷
امروز تلگرافی از رئیس‌الوزرا رسید مبنی بر این‌که قرارداد [۱۹۱۹]با انگلیس‌ها تمام و امضا شد... اساس این است که مستخدمینی از انگلیس بگیرند و صاحب‌منصب برای قشون متحدالشکل و قس علی ذلک. انگلیس‌ها هم تمامیت و استقلال ایران را حفظ کنند و پول قرض بدهند. چشم حضرات روشن! آخر کار خودشان را کردند و این اندازه وقاحت و بی‌پروایی هم تصور نمی‌رفت در انسان موجود شود.
کد خبر: ۵۶۷۲۶۹ تاریخ انتشار : ۱۳۹۹/۰۵/۱۹
بعدازظهر بر حسب قرارداد به اتفاق میرزا حسین‌خان نزد مسیو رنار رفتیم. صحبت از اقداماتی که باید کرد می‌کردیم. در صورتی که همه این اقدامات بی‌مصرف است؛ به واسطه این‌که دولت ما نمی‌خواهد.
کد خبر: ۵۶۴۷۷۶ تاریخ انتشار : ۱۳۹۹/۰۵/۰۷
دولت مطیع انگلیس‌هاست و مردم صحیح افسرده و مایوس. دولت هم شاید تا یک اندازه حق داشته باشد، به واسطه این‌که اتکایی ندارد، اما به هر حال هیچ مقاومتی نمی‌کند.
کد خبر: ۵۶۳۲۵۲ تاریخ انتشار : ۱۳۹۹/۰۴/۳۱
تورق خاطرات چهره ها در «انتخاب»؛
امروز تلگراف رمز مفصلی از وثوق‌الدوله رسید. دل من شور افتاد که یقین قرار و مدارها با انگلیس‌ها تمام شده و به ما اطلاع داده‌اند. قدری از آن که استخراج شده این فقره را تکذیب می‌کند و راجع به ارامنه است، تا باقی چه باشد.
کد خبر: ۵۵۷۲۷۶ تاریخ انتشار : ۱۳۹۹/۰۴/۰۲
از طهران همچنان خبری نیست نه در خصوص کارها حرفی می‌زنند، نه پول می فرستند. در باب معلمین هم تکلیف معین نمی‌کنند. معلوم است که کلیه مطالب را می‌خواهند به طفره و مسامحه بگذارند... گمان می‌کنم طهران معطل باشند و نمی‌دانند چه کنند. قبول کنند انگلیس‌ها بدشان می‌آید، نکنند فرانسه‌ها می‌رنجند.
کد خبر: ۵۵۱۴۶۲ تاریخ انتشار : ۱۳۹۹/۰۳/۰۵
ممتازالسلطنه [سفیر ایران در فرانسه] گفت: «وزارت خارجه بودم و با مسیو گو صحبت کردم، حاصل کلام این‌که انگلیس‌ها اشتهای زیاد دارند و ایران را هم می‌خواهند زیر بال خود بگیرند و عیب در این است که دولت شما هم موافقت می‌کند و در این صورت چه می‌توان کرد جز این که صبر کنید؛ و مشکل است که انگلیس این همه لقمه بزرگ را بتواند تحلیل ببرد. اما دولت حالیه ایران این‌طور است که آدمِ انگلیس‌هاست.»
کد خبر: ۵۵۰۲۹۱ تاریخ انتشار : ۱۳۹۹/۰۲/۳۰
دیولافوا گفت «من از کارهای شما بی‌اطلاع نیستم و برای شما کار کرده‌ام، اما انگلیس‌ها حاضر نیستند با مشاورالممالک [وزیر خارجه] داخل مذاکره شوند و می‌گویند این آدمی است که با ما ضد است، اگر وثوق‌الدوله بود خیلی خوب بود، حتی ذکاءالملک هم اگر رئیس هیات بود، حرفی نداشتیم که داخل مذاکره شویم، زیرا که او در ایران بی‌طرف بوده و آدم حسابی است.»... هر صورت اوضاع ما بد است و سرگردانیم.
کد خبر: ۵۴۷۹۵۹ تاریخ انتشار : ۱۳۹۹/۰۲/۲۰
طهران همچنان ساکت است و هیچ نمی‌فهمم. پول هم نمی‌فرستند و از این بابت ممکن است کار ما خیلی مشکل شود. خیالاتی که در تعمد طهران می‌کنیم روز به روز قوت می‌گیرد. از همه بیش‌تر دلم به حال مشاور [وزیر خارجه] می‌سوزد که این طور دستش را توی حنا گذاشته‌اند.
کد خبر: ۵۴۷۵۵۰ تاریخ انتشار : ۱۳۹۹/۰۲/۱۸
حدس بعضی این است که وثوق‌الدوله سکوت کرده که موقع کنفرانس بگذرد بدون این‌که به کار ایران رسیدگی شود. آن وقت بگویند پس حالا چاره نیست جز این‌که با انگلیس بسازیم.
کد خبر: ۵۴۷۳۷۴ تاریخ انتشار : ۱۳۹۹/۰۲/۱۷
از طهران از اعتلاءالملک تلگراف آمده راجع به این‌که فرانسه و انگلیس از آمدن نواب [وزیرمختار ایران در آلمان] به پاریس شاکی هستند. از سلامت خانواده هم اطلاع داده بود. از این بابت خوش‌وقت شدم، اما از این‌که نه رئیس‌الوزرا [وثوق‌الدوله] از خود خبری می‌دهد و نه اعتلاءالملک راجع به کارها چیزی می‌گوید حیرت بیش‌تر شد. (خدایا زین معما پرده بردار.)
کد خبر: ۵۴۶۷۷۷ تاریخ انتشار : ۱۳۹۹/۰۲/۱۵
عصر چون روز پذیرایی مادام علیقلی‌خان [مشاورالممالک وزیر خارجه] بود با رفقا آن‌جا رفتیم... صمدخان [ممتازالسلطنه سفیر ایران در فرانسه] هم خودش را وعده گرفته بود. دکتر مریس کهن هم که قدیما برای تقویم جواهرات به طهران آمده بود آن‌جا بود. مادام کمبو هم مرا به شعر خواندن گرفت. علیقلی‌خان می‌گفت، صمدخان شرحی به ارفع‌الدوله از مشاور و هیات بدگویی کرده و من دفاع کردم و رفع اشتباه نمودم.
کد خبر: ۵۴۱۳۳۸ تاریخ انتشار : ۱۳۹۹/۰۱/۲۱
بعدازظهر مسیو دلنکل... این‌جا آمد... خیلی اظهار خیرخواهی و مهربانی نسبت به ما و ایران... می‌گفت: «...در مقابل انگلیس‌ها قوت قلب داشته باشید اما به احتیاط رفتار کنید تا وقتی که به کنفرانس رفتید.»... می‌گفت که «انگلیس‌ها هم این‌قدرها آسوده نخواهند بود و در مصر و هندوستان و همه‌جا گرفتاری‌ها دارند و خواهند داشت.» و خیلی اظهار انگلوفوبی می‌کرد... نمی‌دانم این اندازه انگلوفوبی و مهربانی به ما حقیقت دارد یا نه. ما مارگزیده هستیم و تکلیف خود را نمی‌دانیم.
کد خبر: ۵۴۰۴۴۰ تاریخ انتشار : ۱۳۹۹/۰۱/۱۷
نواب [حسینقلی نواب وزیرمختار ایران در آلمان] بی‌خبر وارد شد... گفت: «شما را از آمدن خودم خبر نکردم برای آن‌که شما را به محظور نیندازم.»... خاصه این‌که ممتازالسلطنه [سفیر ایران در فرانسه] به محض این‌که خبردار شود به فرانسه‌ها و انگلیس‌ها خواهد گفت که «نواب از آلمان آمده و با حضرات بر ضد شما کنکاش می‌کند.»
کد خبر: ۵۴۰۱۳۱ تاریخ انتشار : ۱۳۹۹/۰۱/۱۶